Sözcük İncelemesi (Kelime Tahlili)

Türkçede sözcükler, hecelerine göre değil aldıkları eklere göre çözümlenirler. Kelime tahlilinde önce sözcüğün kökü bulunur, daha sonra ise kelimenin sonuna gelen ekler sırasıyla belirlenir. Burada dikkat etmek gereken ikinci bir husus, Türkçe sözcük çekiminde asla çekim ekinden sonra yapım eki gelmeyişidir. Bu aşamada Türkçenin dil bilgisi kurallarına göre adlandırma yapılır.

Aşağıda birkaç sözcüğün çözümlenmesi örnek olarak gösterilmiştir.

Bakışıyoruz: bak-ış-ı-yor-uz
-bak: fiil kökü
-ış: fiilden fiil yapım eki
-ı: yardımcı ses
-yor: şimdiki zaman eki
-uz: birinci çoğul şahıs eki

Dağlardan: dağ-lar-dan
-dağ: isim kökü
-lar: çoğul eki
-dan: isim çekim eki, ayrılma hali

Arasından: ara-sı-n-dan
-ara: isim kökü
-sı: iyelik eki
-n: yardımcı ses
-dan: isim çekim eki, ayrılma hali

Bakarlardı: bak-ar-lar-dı
-bak: fiil kökü
-ar: geniş zaman eki
-lar: çoğul şahıs eki
-dı: hikaye eki
-bakarlardı: geniş zaman hikayesi, üçüncü çoğul şahıs

Duyulur: duy-ul-ur
-duy: fiil kökü
-ul: fiilden fiil yapma eki
-ur: geniş zaman eki, üçüncü tekil şahıs

Türkleştirilmek: Türk-le-ş-tir-il-mek
-Türk: isim kökü
-le: isimden fiil yapma eki
-ş: fiilden fiil yapma eki
-tir: fiilden fiil yapma eki
-il: fiilden fiil yapma eki
-mek: fiilden isim yapma eki

Çocuklarımıza: çocuk-lar-ımız-a
-çocuk: isim kökü
-lar: çoğul eki
-ımız: isim çekim eki, iyelik, birinci çoğul şahıs
-a: isim çekim eki, yönelme hali

Yorgun gözümün halkalarında: yor-gun göz-üm-ün halka-ları-n-da
-yor: fiil kökü
-gun: fiilden isim yapma eki
-göz: isim kökü
-üm: isim çekim eki, iyelik, birinci tekil şahıs
-ün: isim çekim eki, ilgi hali
-halka: isim kökü
-ları: iyelik eki, üçüncü çoğul şahıs
-n: yardımcı ses
-da: isim çekim eki, bulunma hali

İyileşiyor: iyi-le-ş-i-yor
-iyi: isim kökü
-le: isimden fiil yapma eki
-ş: fiilden fiil yapma eki
-i: yardımcı ses
-yor: şimdiki zaman eki, üçüncü tekil şahıs

Geldikçe: gel-dikçe
-gel: fiil kökü
-dikçe: zarf, fiil eki

İnceleyerek: ince-le-y-erek
-ince: isim kökü
-le: isimden fiil yapma eki
-y: yardımcı sese
-erek: zarf, fiil eki

Konuşmacıların: konuş-ma-cı-lar-ın
-konuş: fiil kökü
-ma: fiilden isim yapma eki
-cı: isimden isim yapma eki
-lar: çoğul eki
-ın: isim çeki eki, ilgi hali

Bakabilsek: bak-a-bil-se-k
-bak: fiil kökü
-a: zarf, fiil eki
-bil: fiil kökü, yeterlilik fiili
-se: şart eki
-k: birinci çoğul şahıs eki

Kalacaksın: kal-acak-sın
-kal: fiil kökü
-acak: gelecek zaman eki
-sın: ikinci tekil şahıs eki

Yavrucuğum: yavru-cuk-um
-yavru: isim kökü
-cuk: isimden isim yapma eki
-um: iyelik eki, birinci tekil şahıs

Arkadaşlarına: arka-daş-ları-n-a
-arka: isim kökü
-daş: isimden isim yapma eki
-ları: iyelik eki, üçüncü çoğul şahıs
-n: yardımcı ses
-a: isim çekim eki, yönelme hali

ALNT