TEPEGÖZ

        Şekil 3. Tepegöz

Tepegöz din kültürü dersinin bütün ünitelerinde kullanılabilecek, büyük bir beceri gerektirmeyen, basit ama etkili bir araçtır. Tek yapmanız gereken konunun an hatlarını, anahtar kelimelerini, sunu yaparken kullanacağınız resim, şekil, grafik vs’ yi tespit etmek ve bunları düzene koyup bir saydama nakletmektir. Bütün üniteleri ihtiva eden bir sunu arşivine sahip olmak öğretmene zaman ve emekten tasarruf sağlayacaktır. Bu sunular farklı sınıflarda defalarca uygulanabilecektir. Böylece öğretmen bir sunuyla birçok sınıfa ders anlatmış olacaktır.

Tepegöz Saydamlarının Hazırlanması

“Tepegöz saydamları kopya makinaları, bilgisayar veya doğrudan elle hazırlanırlar.

Elle saydam hazırlama yönteminde çeşitli yazı ve boya kalemleri ile yapışkan renkli saydam materyaller kullanılır. Uzun süre silinmesi istenmeyen yazılar ve çizimler için suda çözülmeyen kalemler kullanılır.

Günümüzde saydamlar genelde bilgisayarlardan yararlanılarak hazırlanmaktadır. Herhangi bir kelime işlemci ya da grafik programı ile orijinal hazırlanarak doğrudan yazıcıdan saydam üzerine çıktısı alınır ya da bir kağıda bastırılarak fotokopi yoluyla hazırlanır.”[2]

Tepegözün Yararları

Yüz yüze iletişim: Öğretmene dersini sınıfın karartılmasına gerek kalmadan, yüzü öğrencilere dönük olarak işlemesine imkân tanımasıdır. Bu durum öğrencilere kolayca not tutma; öğretmene de öğretim sırasında öğrencileri gözlemleme, öğrencilerle göz teması ya da sorular yoluyla doğrudan etkileşim kurma olanağı sağlar.

Kullanım kolaylığı: Tepegöz, kullanımı önceden öğrenilmiş teknik bilgi ve beceri gerektirmeyen basit bir araçtır. Öğretmenler kendi saydamlarını kolayca hazırlayabilirler.

Kullanılabilen materyal çokluğu: Bütün saydam gereçlerin yanında küçük gerçek eşyalar, modeller, şekiller gibi saydam olmayan materyaller de siluet olarak yansıtılabilir.

Uygulanabilirlik: Sunu sırasında saydama yazı yazılıp şekil çizilebilir ve gerektiğinde silinerek değiştirilebilir. Saydam üzerindeki önemli noktalar altı çizilerek ya da renklendirilerek vurgulanabilir. Saydamların yansıtılması sırası sunu akışına göre önceden ya da sunu esnasında yeniden düzenlenebilir.

Aydınlık ortam: Kullanım esnasında karartma gerektirmez. Yansıtılan materyaller, çok fazla olmamak koşuluyla ışıktan etkilenmezler.

Önceden hazırlama: Aksi durumda ders esnasında yazı tahtasına yerleştirilmek zorunda olan bilgiler sunu için önceden hazırlanabilirler.[3]

Tepegözün Sınırlılıkları

“Programlanamama: Tepegöz projektörleri kendi kendine sunma biçiminde programlanamazlar.

Bireysel çalışmaya uygun değildir: Tepegöz büyük grup sunuları için tasarlanmıştır. Tepegöz ve tepegöz saydamları, bireysel çalışmalar için uygun değildir.

Üretim süreci gerektirmesi: Resim, çizim, metin, grafik v.b. bilgileri opak projektörlerde olduğu gibi anında yansıtmak mümkün değildir. Bu tür bilgilerin önceden saydamlar üzerine hazırlanmaları gerekir.

Tepegöze bağlı kalma: Sunuyu yapan kişilerin genellikle saydam üzerindeki bilgiye bağlı kalmaları ve tekdüze (monoton) sunum tekniklerini tercih etmeleri tepegözü bazen sıkıcı bir eğitim aracı haline getirebilir.”[4]

Teyp

“Teyplerle, erişilmesi mümkün olmayan varlık, kişi, olgu ve olayların sesleri kaydedilerek korunmakta ve bu sesler dersliğe getirilip öğrencilere dinlettirilebilmektedir. Böylece teyp, sınıfın içi ile dışı arasında bir köprü kurmaktadır.

Şekil 4. Teyp ve Ses Kaseti

Teyp Kullanımının Yararları

v       Öğretmen kaseti önceden dinleyip ayrıntıları öğrenebilir. Böylece öğrencilerin sorabileceği sorulara kendini hazırlar.

v       Teyplerin kullanım alanı çok geniştir. Her derste kullanılabilir.

v       Teypler ve özellikle pille çalışanlar küçük hacimli ve taşınabilir olduklarından her yerde, evde, derste, yolda… kullanılabilmektedir.

v       Bu araç, hem bireysel, hem de küçük veya büyük öğrenci grupları için, yalnız başına veya diğer araçlarla birlikte kullanılabilmektedir.

v       Aracın kullanılması, bakımı, onarımı, ses kaydı, müzik, ses efekti eklenmesi, program üretimi ve çoğaltılması gibi hususlar her öğretmen tarafından yapılabilir.

v       Teypler için geliştirilmiş olan programlar, dil laboratuarı, okul, kütüphane veya uygun bir yerde çok kolay arşivlenebilmektedir. Böylece öğrenci, bağımsız ve bireysel bir öğrenmeyi kendi hızına göre; uygun bir zamanda, mekânda ve biçimde gerçekleştirebilmektedir.

v       Teypler artık her okulun hatta her öğretmen ve öğrencinin satın alabileceği kadar ucuz araçlardır. Kasetleri de ucuz ve her yerde bulunmaktadır.

v       Öğrenci kendi sesini teybe kaydedebilir. Bu sesleri daha sonra dinleyip orijinal ile karşılaştırmak, aydınlatıcı yankı etkisini yapmakta ve öğrenciyi öğrenmeye teşvik etmektedir.

Teyp Kullanımının Sınırlılıkları

v       Teypler, sadece kulağa hitap etmektedir. Dolayısıyla araç uzun süre kullanılmamalıdır. Aksi takdirde bıkkınlık yaratmakta, öğrencilerin dikkati dağılmaktadır.

v       Teyp şeritleri her ne kadar öne veya arkaya alınıp defalarca dinlenilebilmekte ise de, hızları önceden belirlenip öğrenci üzerine empoze edilmektedir. İşte bu da, az da olsa esnekliği sınırlamaktadır.

v       Öğretmen bulunmadığında bazı öğrenciler, teybi dinlemez, ilgi göstermez veya dinlediği halde kavrayamaz. Bu tür öğrenciler teyple bireysel öğrenme yapamazlar.”[5]

Öğretilecek sureler Şatrî, Abdüssamed, Mustafa İsmail gibi güzel sesli hafızların kasetlerinden dinletilir ve daha sonra öğrencilere ezberletilir. Böylece hem kulakları alışmış, doğru telaffuzu duymuş olurlar hem de güzel okumaya özenirler.

Kasetten ezan dinletmek de güzel bir yöntemdir. Bazen hafif fon müziği de derslerde kullanılabilir.

Öğrencilerin okuduğu sureler teybe kaydedilip kendisine dinletilerek değerlendirmesi istenebilir. Kasetten konular ile ilgili hikâyeler de dinletilebilir. Ayrıca birçok ünite işlenirken kullanılabilecek bant tiyatroları piyasada mevcuttur. Bunlar temin edilip dinlettirilebilir. Bu kasetlerin listesi verilecektir. Tabii ki bu gelişen bir sektör olduğu için öğretmenler piyasayı takip edip yeniliklerden haberdar olmalıdırlar.

Tablo1

Ünitelere Göre Kullanılabilecek Kaset Listesi

Video veya VCD

“Video makinesi bir kameradan aldığı görüntü ve sesi manyetik bir bant üzerine kaydederek gerektiğinde bir alıcıya ileten bir araçtır.

Videonun mevcut eğitim araçlarına getirdiği yenilik, görüntü ve sesin aynı anda öğrenciye verilmesidir. Video ile yapılan eğitim hem göze hem de kulağa hitap eder.

Şekil 5. CD, Video Kaseti ve Video Oynatıcısı

Video, hem bir bilgi deposu hem de iyi bir gösteri aracıdır. Gerçek hayatın sınıfta en iyi şekilde sergilenmesini sağlar. Video filminin kısa bir sahnesinde pek çok mesaj bulunabilir. 3–5 dakika süren kısa bir programa bir saatlik ders sığdırılabilir.”[6] Sahabeler Peygamber Efendimizi (sav) çok severdi. vs. diyerek anlatmak yerine Çağrı filmini seyrettirmek, sahabelerin O’na (sav) atılan taşlara karşı kendilerini nasıl siper ettiklerini göstermek daha iyi bir yol olacaktır.

“Öğrenci bir diyalog içinde rol alan kişilerin cinsiyetini, kıyafetlerini, birbirlerine olan yakınlıklarını, sosyal statülerini, ne yaptıklarını ve ne hissettiklerini rahatça görebilir. Bunların yanı sıra yüz ifadelerini, el hareketlerini ve ses tonlarını kısaca tüm davranışlarını gözleyebilir ve olayı daha iyi anlayabilir.

1978 yılında Ohio State Üniversitesinde yabancı dili Fransızca olan öğrenciler arasında (103 öğrenci) video ve ses kuşağı etkilerinin seviyesini öğrenmek üzere bir deney düzenlenmiştir. Video programı, filme ya da video teybe alınmış monologları ve diyalogları seyretmeyi içermektedir. Bu kasetlerdeki tüm konuşmalar o dili konuşan uzmanlar tarafından yapılmaktadır. Sonuçta videoyu izleyenlerin sadece dinleme yoluyla amaç dili öğrenen öğrencilerden daha başarılı oldukları saptanmıştır.

Video ve video oyunlarının 6 yaş grubu çocuklarının görme ve algılama yetenekleri üzerinde yaptığı etkiler hakkında da bir değerlendirmeye gidilmiştir. Bu projeye 0–6 yaş grubu çocuklar katılmış 2 haftalık bir süre 5 oturum gerçekleştirilmiştir. Sonuçlara bakıldığında çocukların sözcüklerin yazılışını ve söylenişini ayrı ayrı algılamaları yüzünden öğretmenin işini kolaylaştırdığı görülmüştür. Böylece görüntüye dayanan iletişim araçlarının sağladığı yardım ortaya çıkmıştır. Ayrıca video ile yapılan öğretimin öğrencilerin zihin geliştirme, kavram oluşturma ve okul başarılarını artırmada olumlu etkileri olduğu ortaya konmuştur.

Video Kullanmanın Eğitimde Sağlamış Olduğu Yararlar

¨        Video öğrenmeyi zaman-mekâna bağlı olmaktan kurtarır.

¨        Planlı olması gereken öğrenme-öğretme ekinliklerinin gerçekten planlı olarak ele alınmasını teşvik eder.

¨        Öğretim süreçlerine ‘mikro öğretim’ gibi yeni yöntemler kazandırır.

¨        Bireysel ve grupla öğretime yeni olanaklar kazandırır.

¨        Esnek ve kaliteli ev-video eğitim sistemi yaratır.

¨        Bilginin sunuluşunda ve akışında düzen sağlar.

¨        Öğrenci tepkilerini gözleme olanağı verir.

¨        Hareket, renk, ses boyutlarıyla öğrenmeyi kolaylaştırır.

¨        Sınıf dışı olgu ve olayları sınıf içine getirir.

¨        Somut ve kalıcı öğrenmeler sağlar.

Sınırlılıkları

Sabit adım. Video, izleme sırasında tartışma için durdurulabilir. Ancak bu grup gösterimlerinde pek yapılmaz. Program sabit bir hızda çalıştığından, bazı seyirciler bir sonraki aşama için sabırsızca beklerken bazıları da geride kalabilir.

Hareketsizlik. Film ve video, hareket içeren konuların sunulmasında etkili olmakla birlikte, tek bir görsel (harita, örgüt şeması, diyagram gibi) üzerinde detaylı olarak durulması gereken konular için uygun değildir.

Burada daha çok profesyonelce hazırlanan filmler kullanılmalıdır. Mesela Çağrı ve bugünlerde Badr İnternational şirketinin yaptığı çizgi film-The Last Prophet (Son Peygamber)- izletilebilir. Daha bunlar gibi birkaç dini ahlâki film bulunup izletilebilir. TV’nin çocuklar üzerinde büyük bir etkisi vardır ve bu öğretmenler tarafından kullanılmalıdır.

Ayrıca amatör kamera ile çocukların namaz kılışı, abdest alışı, sınıfta yapılan dramalar vs. kaydedilip çocuklara seyrettirilebilir. Hatalarını kendilerinin bulması sağlanabilir. Çok da eğlenceli bir ders işlenmiş olur.

Şimdi piyasada bulunabilecek bazı VCD’lerin hangi ünitelerde kullanılabileceğini gösteren bir şema vereceğiz.

Tablo 2

Ünitelere Göre Kullanılabilecek VCD Listesi