Doğa ile İlgili Sözlü Kültür Unsurları ve Halk İnanışları

(Öğrencilerinizden yaşadıkları yöreye özgü doğa ile ilgili sözlü kültür ürünleri (masal, efsane, atasözü,bilmece vb.) ve halk inanışları derlemeleri)

1.Kocakarı Soğuğu

Mart ayında yaşlı(Koca) bir kadın yaylaya çıkacaktır fakat öyleki bu gitme inat derecesindedir ve şöyle der: "Yarın ne olursa olsun ben yaylaya çıkacağım." Bu sözü söyledikten sonra ertesi gün dediğini yapar. fakat yolda hava soğur ve hem kendisi hem de yanındaki koyun ve keçileri donarak ölür. meseleyi anlatanlar şöyleder:" Her zaman her şeye hükmeden Allah'tan izin almadan yola çıktığı için yani -İnşaallah- veya -Allah izin verirse- demediği için yolda bu müsibetin geldiği söylenir.

2.

Doga! En küçük bir çaba harcamadan ve mükemmel bir kusursuzlukla en basit maddeden son derece farkli seyler yaratiyor; hepsinin üzerine de ince bir tül örtüyor. Yarattigi her bir parçanin kendine has özellikleri, her bir durumun ayri açiklamasi var ama sonuçta hepsi birlikte bir bütünü olusturuyorlar." (Goethe)

* "Dünya herkesin ihtiyacina yetecek kadarini saglar, fakat herkesin hirsini karsilamaya yetecek olani degil." (Mahathma Gandhi)

* "Su anda yarinin artik bugün oldugu gerçegiyle karsi karsiyayiz. Çok geç kalmis olmak diye bir sey vardir. Sayisiz uygarligin beyazlamis kemikleri üzerinde su acikli sïzcükler yazili: Çok geç. Eyleme geçmezsek, merhameti olamadan güce, ahlakli olamadan kudrete, kavrayisi olamadan kuvvete sahip olanlar için ayrilmis zaman koridorlarina sürüklenecegimiz kesin." (Martin Luther King)

3.

6 Mayıs - Hıdrellez

9 Mayıs - Doğu Rüzgârlarının Esmesi

12 Mayıs - Yağmurların Kesilmesi

16 Mayıs - Filizkıran Fırtınası

17 Mayıs - Gül Mevsiminin Başlaması

20 Mayıs - Kokolya Fırtınası

23-24 Mayıs - Ülker Fırtınası

30 Mayıs - Kabak Meltemi

3-4 Haziran - Kuzey Rüzgârlarının Esmesi

7-8 Haziran - Ekin Biçme Zamanının Başlaması

10-11 Haziran - Ülker Doğuşu Fırtınası

16 Haziran - Güney Rüzgârlarının Esmesi

20 Haziran - Uzun Günlerin Başlaması

21 Haziran- Gündönümü Fırtınası

25 Haziran - Uzun Günlerin Sonu

26 Haziran - Kızılerik Fırtınası

30 Haziran - Yaprak Aşısı Zamanı

4 Temmuz - Sam Rüzgârlarının Esmesi

8-10 Temmuz - Çark Dönümü Fırtınası

16-18 Temmuz - Sıcakların Artması

27 Temmuz - Karaerik Fırtınası

31 Temmuz - Sıcak Günlerin Başlaması

7 Ağustos - Sıcak Günlerin Sonu

22 Ağustos - Sam Rüzgârlarının Sonu

26-27 Ağustos - Leyleklerin Gitme Zamanı

28 Ağustos - Mihrican Fırtınası

6 Eylül - Bıldırcın Geçimi Fırtınası

13 Eylül - Çaylak Fırtınası

16-17 Eylül - Sıcakların Azalması

27-28 Eylül - Kestane Karası Fırtınası

30 Eylül - Turna Geçimi Fırtınası

3 Ekim - Koç Katımı Fırtınası

8 Ekim - Yaprakların Dökülmeye Başlaması

10-11 Ekim - Meryemana Fırtınası

15 Ekim - Yağmurların Başlaması

19 Ekim - Bağbozumu Fırtınası

20-21 Ekim - Suların Soğuması

26 Ekim - Balık Fırtınası

31 Ekim - Ağaçların Budanmaya Başlanması

3 Kasım - Lodos Rüzgârlarının Başlaması

5 Kasım - Kuş Geçimi Fırtınası

8 Kasım - Kasım Başı

9- 10 Kasım - Pastırma Yazı

18 Kasım - Böceklerin Kışlığa Çekilmesi

22 Kasım - Güney Rüzgârlarının Esmesi

28 Kasım - Ağaçlardan Suların Çekilmesi

29- 30 Kasım - Ülker Dönümü Fırtınası

1- 2 Aralık - Kuzey Rüzgârlarının Esmesi

9- 10 Aralık - Karakış Fırtınası

19- 20 Aralık - Uzun Gecelerin Başlaması

21 Aralık - Erbain Başlangıcı

26 Aralık - Uzun Gecelerin Sonu

28- 30 Aralık - Gündönümü Fırtınası

9 Ocak - Zemheri Fırtınası

19 Ocak - Haçın Suya Atılması

26 Ocak - Kışın En Şiddetli Zamanı

29 Ocak - Ayandon Fırtınası

30 Ocak - Erbain’in Sonu

31 Ocak - Hamsin’in Başlangıcı

7 Şubat - Ağaç Dikme Zamanı

19 Şubat - Kuşların Çiftleşme Zamanı

20 Şubat - 1. Cemre (havaya düşer)

26 Şubat - Leyleklerin Gelmeye Başlaması

27 Şubat - 2. Cemre (suya düşer)

2- 3 Mart - Soğukların Kırılması

5- 6 Mart - 3.Cemre (toprağa düşer)

7- 9 Mart - Ağaçlara Su Yürümesi, Bağ Budama ve Kalem Aşısı Zamanı

10- 18 Mart - Kocakarı Fırtınası

19 Mart - Kırlangıçların Gelmeye Başlaması

20- 21 Mart - Nevruz

21- 22 Mart - Hamsin’in Sonu

23- 24 Mart - Kozkavuran Fırtınası

27- 29 - Çaylak Fırtınası

2- 3 Nisan - Çiçeklerin Açılmaya Başlaması

4 Nisan - Bülbül Ötmesi (Feryâd-ı Andelib)

6- 7 Nisan - Kırlangıç Fırtınası

15 Nisan - Kuğu Fırtınası

19- 24 Nisan - Sitte-i Sevir Fırtınası

25 Nisan - İpekböceğinin Çıkması

4 Mayıs - Çiçek Fırtınası

4.

Mevsimlerle ilgili olarak halk arasında “Mart ayı, dert ayı”, “Mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır”, “Sitte-i Sevir, kapıyı çevir”, “Hamsin, kâh üşü kâh ısın.” gibi sözler söylenmiş ve çoğunluğu yağmurla ilgili olan çeşitli inanışlar ortaya çıkmıştır. Bu inanışlardan bazıları şöyledir:

5-

- Güneşli havada yağmur yağarsa, kurt doğuruyor demektir.

- Zararlı yağmuru kesmek için çamurdan yoğrularak yapılan kurbağa, kıbleye bakan bir duvarın deliğine konursa, yağmur kesilir. 

- Çamurdan fare yapılıp ateş yanında kurutulursa, yağmur kesilir.

- Ay doğarken donuk görünürse, yağmur yağar.

- Uzunca bir iplik üzerine, kırk kelin adı söylenerek düğüm vurulursa, yağmur kesilir.

- İlk düşen dolu tanelerinden birisini, anasının ilk çocuğu olan biri alıp koynuna koyarsa, dolu kesilir.

- Zemheri’de (Ocak ayında) havalar sıcak olursa, o yıl kıtlık olacak demektir.

- Tarlaya ilk tohum atıldığı zaman iki rekât namaz kılınırsa, ürün bol olur.

- Yağmurun yağması için yapılan yağmur duaları, genellikle açık alanda mezarlık ya da türbe olan yerlerde, bir hoca önderliğinde yapılır. Hoca dua eder, orada bulunan kişiler de bu dualara katıldıktan sonra kurban kesilerek yemekler yenir. Belli sayıda taş toplanarak üzerlerine dua okunur ve bu taşlar bir suyun içine atılır. Yeterince yağmur yağdığına inanıldıktan sonra bu taşlar sudan çıkarılır. 

Küçüklerin katıldığı yağmur dualarında ise genellikle çocuklar toplanarak bütün evleri dolaşırlar; evde bulunan kişilerden yağ, un, şeker benzeri yiyecekler toplayarak bunlardan yemek yaparlar. Bu arada kendi aralarında birtakım eğlenceler ve oyunlar düzenlerler.