Hayvanların nesli neden tükeniyor
Hayvanların neslinin tükenme sebepleri
Çeşitli amaçlara yönelik olarak (et, yağ, deri, tüy, spor, eğlence ve benzeri nedenler için) modern gereçlerle yapılan av türleri, çok sayıda hayvanın öldürülmesine yol açmaktadır.Bu sebepten dolayı nesli tükenme tehlikesi ile karşı karşıya kalan hayvanlar şunlardır : Gök balina, Akdeniz liman foku, Küçük çinçilya, Pullu varan, Afrika çitası, Beyaz ayı.
Yumurtaların toplanması ya da yavruların yakalanması sebebi ile de bir sürü hayvan soyu tükenmektedir.Bu yönde kurbanlar çoğunlukla bazı kuş cinsleriyle kaplumbağalardır.Bu yüzden nesli tükenen hayvanlara örnek olarak şu hayvanları verebiliriz : Deniz soytarısı, Mersin balığı, Urya, Galapagos, Deniz kaplumbağaları.
Bazı hayvanlar ise yaşadıkları yerlerde meydana gelen değişikliklerden ötürü soylarının tükenme tehlikesiyle karşı karşıya kalmaktadırlar.Ormanlarının yok edilmesi, bataklıklarının kurutulması, endüstrileşmenin yaygınlaşması, yeni yolların yapılması, konut alanlarının yaygınlaşması gibi sebeplerden ötürü bu hayvanların yaşama alanları ellerinden alınmaktadır.Bunlara örnek olarak : Noktalı kama diş, Küba’nın sivri burunlu tanrek’i, Everglades bataklıkları çaylağı, Keseli ayı, Avrupa bizonunu verebiliriz.
Beslendikleri bitkilerin ortadan kalkması nedeniyle soyu tükenen hayvanlar da vardır.Sçz konusu yaratıkların yaşam alanına sokulan evcil hayvanlar buradaki otlaklardan yararlandıkları için diğerlerine bir şey kalmamaktadır.Bu hayvanlar şunlardır : Bandikut tavşan, Keseli karıncacıl, Kuyruklu ve yarımay tırnaklı wallaby, Amerika antilopu, Galapagosların dev kaplumbağası.
Kendi yaşam alanlarına giren diğer hayvanların saldırılarına uğradıkları için soyları tükenen hayvanlar (Fareler, tilkiler, köpekler, kediler, domuzlar ve benzerleri gibi.Bunlar söz konusu alanlara sonradan girip yerlileri tüketmektedirler. )Bu yüzden soyu tükenen hayvanlar : Yelpaze kuyruklu bettongia, Galapagosların toprak kertenkelesi, Takahe, Kagu, Keseli ve zıplayan fare.
Kendi yaşam alanlarına giren yabani hastalıkların getirdikleri hastalık nedeniyle yok olup giden yerli yaratıklar : Yabani hint eşşeği, Yabani hint mandası, Tepeli mamo, Baykuş papağanı, Swayne geyiği, Pampas geyiği.
Hayvan nesillerinin tükenmesinin nedenleri
Eski çağlarda insanlar beslenmek ve korunmak için hayvanları öldürüyorlardı. Ama yüzyıllar içinde insanın hayvanları öldürme nedenleri çok çeşitlendi ve giderek bir katliama dönüştü. Bugün var olan türlerin yüzde yirmisinin 21. yüzyılda yok olacağı tahmin ediliyor.
Yanlış İnançlar
Hayvanlar konusunda insanlar birçok yanlış ve boş inanca sahipler. Kendileri için yararlı pek çok hayvanı bu yanlış inançlar nedeniyle yok yere öldürüyorlar. Örneğin tarlaları
köyleri farelerden temizleyen baykuş
"uğursuz" olduğu yolundaki yanlış inanç nedeniyle öldürülüyor. Leşleri yiyerek hastalık ve mikropların çoğalmasını engelleyen sırtlanlar
"çirkin" oldukları gerekçesiyle yok ediliyor. Aynı biçimde kurt
karga
yılan
örümcek ve daha pek çok tür
yanlış inançlar nedeniyle öldürülüyor.
Korunmak için
Çok eski çağlardan beri insanlar korunmak amacıyla hayvanları yok ediyorlar. O günlerde insan korkak ve korunmasız bir yaratıktı. Silahları ilkeldi ama zekası sayesinde kendisini tehdit eden hayvanları tuzağa düşürüp yok ediyordu. Tarih öncesi çağlardan kalma mağara resimlerinde
ilk insanların vahşi hayvanlara karşı düzenledikleri avlar sahnelenir.
Oyun ve eğlence için
İnsanlar basit ve acımasız zevkler için yüzyıllardan beri hayvanlara doğalarına aykırı olarak davranıyor. Onlara ya işkence ediyor ya da öldürüyorlar. Roma İmparatorluğu döneminde aslan ve leoparlar arenalarda öldürülürdü. Günümüzde
horoz ve köpekler vahşice dövüştürülüyor. İspanya ve Meksika'daki boğa güreşlerinde yüzlerce boğa
acı çeke çeke yaşamını yitiriyor
Beslenmek için
Hayvanlar insanların en önemli besin kaynaklarından biri. Bir başka deyişle
insan yaşamak için hayvanlara muhtaç. Eski çağlarda sürek avına çıkarak yabankoyunu
yabanöküzü
yabankeçisi
geyik gibi hayvanlardan yiyeceğini sağlayan insan
bu alışkanlığını günümüzde de sürdürüyor. Bugün en önemli besin kaynaklarımızı evcil hayvanlar ve deniz canlıları oluşturuyor. Tüm dünyada her gün beslenmek için milyonlarca ineği
koyunu
tavuğu
balığı
hindiyi
yılanı öldürüyoruz
Savaşlar
Savaşlarda atılan bombalar kimyasal silahlar
hareket halindeki binlerce zırhlı araç ve asker
vahşi doğaya büyük zarar veriyor; buralarda yaşayan canlıların yaşam ortamlarını yakıp yıkıyor.
Havayı kirlettiğimiz için
Kirli hava yalnız insanların değil hayvanların da zehirlenip ölmelerinin nedeni.
Asit yağmurlarına neden oluyor asit yağmurları da yeryüzündeki ormanların ölümüne...
Ormanlar ise yaban hayvanların evi...
Moda ve aksesuar için
Kürkü için birçok türden binlerce hayvan öldürülüyor. Çanta şapka
kemer ya da biblo yapmak için fillerden timsahlara
yılanlardan ceylanlara kadar birçok hayvan acımasızca yok ediliyor. Hem de yasadışı yollarla ve son derece acımasız yöntemler kullanılarak. Geçtiğimiz yıllarda Türkiye'de
kürkleri nedeniyle birçok tilki
doğaya bırakılan zehirli yemlerle öldürüldü. Soyları tükenme noktasına gelen
günümüzde koruma altına alınan karacalardan bir çoğu
ayaklarından baston yapmak için katledildi. Gösteriş için de yüzbinlerce hayvanın ölümüne neden oluyoruz. Yalnızca gösteriş için
soyu tükenme noktasına gelmiş olan kaplan
geyik
leopar gibi hayvanlar öldürülüyor. Bu hayvanların post
boynuz
diş gibi organlarıyla bazı insanlar evlerini süslüyor.
Göl ve bataklıkları kuruttuğumuz için
Devlet Su İşleri gibi bazı kurumlar tarım arazisi kazanmak ve su rezervi elde etmek için göl ve bataklıkları kurutarak yaban hayvanların soylarının tükenmesine neden oluyor. Yurdumuzda yalnızca Hatay'daki Amik Gölü'nde yaşayan yılanboyun isimli kuşun soyu
gölün kurutulmasıyla yok oldu. Göl ve bataklık kurutma işlemi günümüzde de sürüyor.
Tarım ilaçlarıyla
Bitkilere zarar veren böcek fare gibi canlılarla mücadele etmek için tarlalara atılan yapay gübreler ve zehirler
milyonlarca hayvanın da ölüm nedeni. Tarım ilaçları nedeniyle soyları tükenen hayvanlara en güzel örnek
kelaynaklar. Göçmen kuşlardan olan kelaynaklar
yazın Afrika'dan göç edip Urfa'nın Birecik ilçesine geliyorlardı. 1950'li yıllarda
bölgede 600 çiftten fazla kelaynak görülüyordu. Ama yine o yıllarda zararlı böcekler için kullanılmaya başlanan tarım ilaçları
kelaynakları da yok etti. Çünkü kelaynakların yiyeceğini bu zararlı böcekler oluşturuyordu. 1970'li yıllara gelindiğinde
kelaynakların sayısı 50'nin altına düşmüştü. Koruma altına alındılar ama
artık her şey için çok geçti. Bugün Birecik'teki koruma istasyonunda üretilmiş olan kelaynaklar
göç etme özelliklerini yitirmiş durumdalar.
Avcılık
İnsan yüzyıllardır avlanıyor. Ama avcılık hiçbir çağda 20. yüzyıldaki kadar katliam boyutlarına ulaşmadı. GünümüzdeTürkiye'de 4 milyon kayıtlı avcı olduğu sanılıyor. Hayvanların sayısı ise bu rakamın çok altında. Örneğin soyu tehlikede olan dikkuyrukların sayısı 15 bini geçmiyor. Ayı sayısı ise 2 bin civarında...
Ormanları yakıp yıktığımız için
Ormanlar doğal yaşamın en önemli alanları. Ama yakarak keserek ormanları yok ediyor
dolayısıyla burada yaşayan böcekten ayıya
kelebekten kuşa kadar birçok hayvanın soyunun tükenmesine neden oluyoruz. Özellikle yaz mevsiminde Ege ve Akdeniz bölgelerinde çıkan yangınlar hayvanlara büyük zarar veriyor. Bu yangınlarda belki de hiç keşfedilmemiş türlerin son üyeleri de yanıp kül oluyor.
Bilimsel deneyler
Kobay sözcüğü çoğu kişi için "laboratuvarda deney amacıyla kullanılan canlı" anlamına gelir. Ama bu sözcük
laboratuvarlarda deney amacıyla en çok kullanılan hayvan olan "kobay"dan kaynaklanır. Yaklaşık 30 santimetre boyundaki kobaylar çok kolay evcilleşirler. Güney Amerika kökenli bu hayvanların yaşamı laboratuvarda başlayıp
laboratuvarda biter. Kobayların yanı sıra
insanın fizyolojik yapısıyla benzer özellikler gösterdikleri için beyaz fareler
maymunlar
köpekler de çeşitli deneyler amacıyla laboratuvarlarda işkence görüyor ve öldürülüyor. Tropikal bölgelerde yaşayan birçok yılan
zehirleri alınmak üzere doğal ortamlarından koparılıp yok ediliyor.
Otoyol kazaları
Gelişen ulaşım sektörü bütün doğal alanlardan otoyol geçmesine neden oldu. Hızlı giden taşıtlar bu yollarda birçok yaban hayvanın ölümüne neden oluyor. Otoyollarda yaptığınız gezilerde çevrenize dikkat edin! Aracınızın camına
özellikle yazın pek çok böcek çarparak ölecek. Yol kenarlarında araçların çarpması sonucu yaşamını yitirmiş birçok kedi
köpek
kirpi
yılan
kaplumbağa
kuş cesedi göreceksiniz. Uçakların pervaneleri ve jet motorları da yüzlerce kuşu öldürüyor
Nüfus artışı
İnsan nüfusunun hızlı artışı hem insan hem hayvan hem de bitkiler açısından büyük tehlike. Çünkü artan insan nüfusu
doğa ve orman alanlarının tahrip edilmesine neden oluyor. Yeni kentler kuruluyor
yeni yollar yapılıyor
yeni tarlalar açılıyor. Orman alanları
sanayi tesisleri yapılmak için kesilip biçiliyor. Dolayısıyla hayvanlara
yaşayacak yer kalmıyor. Örneğin "caretta caretta" türü denizkaplumbağaları Fethiye ve Akdeniz koylarımızdaki kumsallara yumurtalarını gömerek çoğalırlar. Ama son 20 yıldır hızla gelişen turizm sektörü
Türkiye'nin bütün ıssız koylarının otellerle
güneşlenen insanlarla dolmasına neden oldu...
Ticaret için
Vahşi ve egzotik hayvan ticareti tüm dünyada olağanüstü boyutlarda.
Bunun yanı sıra derisi dişi
kürkü
kemikleri ve kabukları için
fillerden timsahlara
deniz kabuklularından tilkilere kadar
birçok türde hayvan acımasızca öldürülüyor. Örneğin tropik ülkelerde tuzaklarla yakalanan papağan
maymun gibi birçok tür
Türkiye'nin büyük illerindeki hayvan mağazalarında rahatlıkla satılıyor.
Alıntı
www.dersturkce.com
2025