İKS' de Okul Düzeyindeki Raporların Analizleri ve Yorumlanması - - 2012 Haziran Seminer Çalışması

“Eğitim Yönetimi Alanı”  bu bağlamda kurumsal etkililik için, yönetme anlayışı, tutumları ve bunların hem çocuk ve veliler hem de personel olarak okul sakinlerine yansımaları açısından, okul yönetiminin;

·         Personelin mesleki gelişimlerinin katılımcı değerlendirmelere dayalı olarak geliştirilmesi,

·         Öğretmen, çocuk ve velinin okul yönetimine ve kararlara katılımı,

·         Uyum, motivasyon, özel bilgi mahremiyeti, akademik başarının geliştirilmesi ve bilgi sistemi araçlarından yararlanması,

·         Okulun kayıt kabul alanındaki tüm çocukların okula kaydedilerek devamlarının sağlanması,

uygulamalarını ve bunların okulun görevlerini yerine getirme ve gelişimi açısından sonuçlarını kapsamaktadır.

Etkili bir okul yönetimi için; ilköğretim kurumları yöneticilerinden İlköğretim Genel Müdürlüğü olarak temel beklentimiz; çağımızın bilgi iletişim, yeni teknolojik, kültürel ve bilimsel olgular, öğrenen örgüt ve kalite hareketleri karşısında; daha yenilikçi ve aktif roller üstlenmeleri, bu oluşumların okula yansıtılmasına liderlik etmeleridir. Bu standardın alt standartları aşağıda açıklanmaktadır.

Alt Standart 1.2.1. Personelin Mesleki Gelişimini Değerlendirme: Personel, mesleki yeterliklerini belirlemeye ilişkin öz değerlendirmelerine ek olarak meslektaş, yönetici, çocuk ve veli görüşlerinden yararlanır.

İlköğretim Kurumları Standartları kapsamındaki mesleki gelişimle ilgili alt standartlarda, Bakanlığımızın Kasım–2006 tarihli 2590 sayılı Tebliğler Dergisinde yayınlanarak yürürlüğe giren öğretmen genel yeterlikleri ve 25 Temmuz 2008 tarihli Makam onayı ile yürürlüğe giren özel alan yeterlikleri ile bu yeterlikleri sağlamaya yönelik geliştirilen ve pilot çalışmalarla okullara uyarlanan Okul Temelli Mesleki Gelişim Modeli temel alınmıştır.

Buna göre alt standart, personelin mesleki gelişiminin değerlendirilmesinde;

·         Yöneticiler ve tüm öğretmenler dâhil okul personelinin, okulun amaçları ve eğitim ihtiyaçlarını karşılayabilme açısından mesleki gelişimlerini değerlendirmek için, demokratik ve katılımcı bir tutumla, hem meslektaşlarının, müfettişlerin hem de hizmet verilen hedef kitlenin, yani çocukların ve velilerin görüş ve değerlendirmelerini almalarını,

·         Bu görüş ve değerlendirmeleri objektif şekilde yorumlayıp, özdeğerlendirmelerine yansıtarak kişisel mesleki gelişim planlamaları için bir kanıt tabanı olarak kullanmalarını,

·         Okulda, eğitim personelinin mesleki gelişimini değerlendirme çalışmalarının, personelin mesleki gelişimine katkı sağlamasını,

kapsamaktadır.

Uygulama Temelleri

Okulun bu Alt standartla ilgili girdileri ve algıları sağlayabilmesi için temel olarak;

·         Personelin mesleki gelişiminin değerlendirilmesinde, hem meslektaşların hem de hizmet verilen hedef kitlenin, yani çocukların ve velilerin görüş ve değerlendirmelerini de alması,

·         Bu görüş ve değerlendirmelerin objektif şekilde yorumlanıp, öz-değerlendirmelere yansıtılması ve personelin kişisel mesleki gelişim planlamaları için bir kanıt tabanı olarak kullanılmasını sağlaması,

gerekmektedir.

Alt Standart 1.2.2. Mesleki gelişim Etkinlikleri: Okul personeli, mesleki gelişimlerini çağdaş yaklaşımlar ve çocukların ihtiyaçları doğrultusunda sürdürür.

Bakanlığımızın okul temelli mesleki gelişim konusunda yürüttüğü çalışmaların yaklaşım, ilke ve araçları bu standart için temel alınan kaynaklardan biridir. Bu doğrultuda hem okul yöneticilerinin hem de öğretmenlerin katılımcı bir şekilde yapacakları öz-değerlendirmelerine dayalı olarak mesleki gelişimlerini planlayarak sürdürmeleri beklenmektedir.

Standarda göre diğer okul personeli gibi öğretmenlerin mesleki gelişiminin, çeşitli kaynaklarla değerlendirmelere dayalı olarak kişisel gelişim planları çerçevesinde sağlanması gerekir. Bu nedenlerle ilköğretim kurumları standartları, okul personelinin mesleki gelişimlerini de kapsamaktadır. Standartlara genel olarak bakıldığında aslında, tümünün uygulamalara yansımasının temel değişkenlerinden birinin, okul personelinin mesleki nitelik ve gelişimleri olduğu görülecektir.

Uygulama Temelleri

Okulun bu Alt standartla ilgili girdileri ve algıları sağlayabilmesi için temel olarak;

·         Personelin mesleki gelişiminin değerlendirilmesine dayalı mesleki gelişim planlarında mesleki gelişim hedeflerinin, eğitim-öğretim uygulamaları ve çocukların eğitim ve gelişim ihtiyaçları da dikkate alınarak net ve açık şekilde belirlenmesi,

·         Personelin mesleki gelişim hedeflerinin değerlendirilerek ihtiyaçlara göre,  onların ve görüş ve önerilerinin de alınarak okul mesleki gelişim ve hizmet içi eğitim çalışmalarının düzenlenmesi,

·         Mesleki gelişim planlamalarının ve ulaşılan hedeflerin, gerçekleşen faaliyetlere ve belirlenen plan dönemlerine göre değerlendirilerek, bu bilgilerin yeni planlamalarda girdi olarak ele alınması,

gerekmektedir.

Alt Standart 1.2.3. Öğretmenlerin Okul Yönetimine Katılımı: Öğretmenlerin okul yönetim sürecine etkin katılımı sağlanır.

Okulun yönetim temeli; yönetsel, teknik-uzmanlık ve denetsel alanlardaki yetki yapılarının yeterlilik temelinde ve uyumlu işleyişine dayanır. Çağdaş eğitim kurumlarında bu farklı yetki türlerinin demokratik bir ortamda, birlikte uyum içinde işlemesi için katılımcı yönetim yaklaşımları önem taşımaktadır. Öğretmenlerin okul yönetimine katılımı, hem kurumsal açıdan uzmanlık yetkisinin dengeli dağılımı hem de sosyal açıdan, bir okul sakini olarak hak kullanımı anlamında ele alınmıştır.

Bu alt standardın geliştirme sürecinde yer alan uygulamacılar,  ilköğretim kurumları için, bu konuya özellikle önem vermişlerdir. Öğretmenlerin okulda yönetime katılımında; öğretmenler kurulu gibi mevcut mekanizmaların etkili işletilmesi ve bu katılımın geliştirilmesinde yenilikçi uygulama örneklerinin ortaya çıkması, aynı zamanda okul yönetimlerinin etkiliği ile de yakından ilgilidir.

Uygulama Temelleri

Okulun bu Alt standartla ilgili girdileri ve algıları sağlayabilmesi için okul yönetimince temel olarak;

·         Okuldaki kurul, komisyon ve yönetsel kararların alındığı toplantılara öğretmenlerin yeterli ve düzenli katılımlarını sağlaması,

·         Kararların katılımcıların olabildiğince geniş mutabakatı ile alınması ve bu uygulamaların öğretmenlerin okul yönetimine katılımları ve okul gelişimi açısından yararlarının ortaya konması,

·         Okulda öğretmenler için katılım olanaklarının artırılması,

gerekmektedir.

Alt Standart 1.2.4. Çocukların Okul Yönetimine Katılımı: Çocukların okul yönetim sürecine etkinkatılımı ile görüş ve eleştirilerini açıklamaları için uygun mekanizmalar vardır ve bunlar çocuklar tarafından aktif olarak kullanılmaktadır.

Eğitim gördüğü okulun kendi sorunları, talepleri ve görüşlerini almadığı veya alsa da değerli bulup ciddiye almadığı çocuk ve genç, çeşitli vesilelerle okulla karşı karşıya kalacaktır. Dersler, sınıf etkinlikleri, okuldaki eğitim uygulamaları çocukların dışında, katılımları düşünülmeden planlanıyor, düzenleniyor ve çocuklar sadece bunların nesnesi haline getiriliyorsa eğer; eğitimin ve okulların, kendi varlık nedenlerinden uzaklaşması kaçınılmaz olur. Okulda gelişim düzeylerine uygun olarak kendi sorunlarıyla ilgili söz ve yetki sahibi olan öğrenci, çocuk; kendi öğrenme süreçlerine ve okuluna, bunun bir uzantısı olarak da, yetişkinlikte toplumsal sorumluluklarına aktif şekilde sahip çıkacaktır.

Okul personeli, çocukların söylediklerine ve taleplerine değer vermeli ve onların gördükleri eğitimin şekli ve okulun onlara sağladığı hizmetler hakkındaki eleştirilerini dinlemeye ve ciddiye almaya hazır olmalıdırlar. Öğrenci temsilciliği, öğrenci meclisi, ilgili toplantılar, geri bildirim şekilleri veya diğer iletişim yolları gibi, çocukların korkusuzca kendi duyguları hakkında serbest ve açık bir şekilde konuşabilecekleri çeşitli mekanizmalar, demokratik usullerle ve yönetimi etkileyebilecek biçimde yürütülmelidir. Bunlar; sınıf temsilciliği, okul öğrenci meclisi olarak doğrudan çocuk temsiliyeti yapıları ile öğretmenler kurulu, şube öğretmenler ve okul aile birliği genel kurulu, rehberlik yürütme komisyonunda gibi okulun idari kurul ve komisyonlarında öğrenci temsilcilerinin yer almasıdır. Ayrıca çocukların görüş, talep, sorunlarını ve önerilerini bildirebilecekleri dilek kutularıdır. Bu tür mekanizmaların faaliyetleri, çocukların katılım uygulamalarının kayıtları, bu uygulamaların değerlendirme ve kararlara yansıtılma sonuçlarına ilişkin kayıtlar olmalıdır.  Okulda, görüşlerini paylaşmaları ve tartışmaları ve de kendilerini etkileyen eylemler hakkında bilinçli kararlar almaları için çocuk grupları teşvik edilmelidir. Okul personeli, bu konuda çocuklara yardımcı olup desteklemelidir. Daha küçük yaştaki veya engelli, dezavantajlı çocuklar gibi, katılım açısından daha az yeterli olan çocuklara da görüşlerini ve taleplerini ifade edebilmeleri için özel dikkat ve destek gösterilmelidir. Gerektiğinde çocukların, ifşa edilmeden güven içinde şikâyet, eleştiri,  istek ve görüşlerini iletebilecekleri ve bunların gereğinin yapıldığı bir okul uygulaması var olmalıdır.

Çocukların okul yönetimine katılımı konusu, ilköğretim kurumları standartlarının geliştirilmesi sürecine katılan öğretmenler, yöneticiler, uzmanlar, müfettişler, Bakanlık personeli ve çocuklarla veliler olarak tüm katılımcılarca, yukarıda toplumsal ve bireysel olarak açıklanan anlayışa dayanarak önemli bulunmuştur.

Uygulama Temelleri

Okulun bu Alt standartla ilgili girdileri ve algıları sağlayabilmesi için okul yönetimince temel olarak;

·         Öğrenci meclisi ve öğrenci temsilciliği ve diğer idari kurul ve komisyonları ile çocukların talepleri, eleştiri ve görüşlerini almaya yönelik dilek kutusu mekanizmalarının aktif ve etkin olarak işletilmesi,

·         Bu mekanizmalarda alınan kararların, okul yönetimi tarafından uygulanması

·         Bunların sonuçları hakkında çocuklara geribildirim verilmesi ve okul gelişimi açısından yararlarının ortaya konması,

·         Okulda çocuklar için yönetime katılım olanaklarının artırılması,

gerekmektedir.

Alt Standart 1.2.5. Velilerin Okul Yönetimine Katılımı: Velilerin okul yönetim sürecine etkin katılımı sağlanır.

Çocuklar ailelerinin yaşamında en önemli varlıklardır ve okulun da temel varlık nedenidir. Aynı zamanda okullar, birer vatandaş olarak çocuklar ve ailelerinin devlet ile ilişkilerindeki en önemli unsurlardan biridir. Etkili ve başarılı okullar, bu konumlarının farkında olarak bulundukları çevrenin özelliklerine ve ihtiyaçlarına özgü, uygun yollar ve stratejiler ile aileler ve velilerle ilişkilerini ve işbirliklerini organize ederler. Okul, aileyi güçlendirerek ve yönetim süreçlerine katarak aslında çocuğu desteklemiş olur.

Velinin kararlara katılımı için okuldaki en temel mekanizma, Okul Aile Birliği’dir. Okul Aile Birliği’nin amaçlarına ve kurallarına uygun işletilmesi, velilerin katılımının sağlanmasında önemli bir katalizördür. Aile ve veli katılımı kavramı, temelde okulu mali olarak desteklemek değildir. Mali destek sadece bir araçtır ve esas olan ailelerin, velilerin okulu sorunları ve başarıları ile sahiplenmeleridir.

Uygulama Temelleri

Okulun bu Alt standartla ilgili girdileri ve algıları sağlayabilmesi için okul yönetimince temel olarak;

·         İşlevsel bir Okul Aile Birliğinin oluşturulması, Birliğin düzenli, şeffaf ve işlevsel olarak çalışma sürekliliğinin sağlanması, toplantılarda velilerin görüş ve önerilerini serbestçe bildirmelerinin,

·         Okul-veli sözleşmelerinin amacına uygun şekilde yapılıp izlenmesinin,