iYiMSERLiK, KOTUMSERLiK

İnsanları bircok bakımdan iki sınıfa ayırabilirsiniz. Fakat en doğrusunu Auguste Breal

(Ogust Brel) adında bir Fransız yazarı yapmıştır. O yazar, “insanları, beraber yaşadıkları kimselere

hayatı hoş bir hale getirenler, bir de beraber yaşadıkları insanlara hayatı zehir edenler

diye ikiye ayırmak kabildir.” diyor.

Bana oyle gelir ki yazar, bu ayırmayı yaparken insanlardan bir bolumunun iyimser, bir bolumunun

kutumser oldu.unu anlatmak istemiştir. iyimser yahut eski tabiriyle nikbin dediğimiz

insanlar, gercekten yalnız kendilerinin hayatını tatlılaştırmakla kalmazlar, beraber yaşadı

kları insanlara da hayatı pembe bir gozluk arkasından seyrettirirler. Boyleleri, en acıklı hadiseler

karşısında kaldıkları zaman bile umitsizli.e kapılmaz; o karanlık hadisenin, gece icinde

parlayan yıldızlar gibi ışık veren bir noktasını bulup ertesi gune o noktadan bakmayı tercih

ederler.

Burada “tercih ederler” sozunu gelişiguzel kullanmadı.ımı herhalde siz de fark etmişsinizdir.

Cunku iyimser dedi.imiz adam, en kotu meseleler karşısında kaldığı zaman bu meseleyi

iyi tarafından mı, yoksa kotu tarafından mı goreyim diye duşunmez; yaradılışı onu do.rudan

do.ruya karanlıklar icinde aydınlık noktaları aramaya goturur. Siyahlar icinden bir bakışta

beyazları gorur. Bir de kotumseri, eski tabirle bedbin dedi.imiz adamı duşunun. Aman Allah!..

Kotumser gozler, guneşte bile kara kara lekeler bulacaklardır.

Nerede oldu.unu şimdi hemen toparlayamıyorum fakat bir yerde okumuştum: iyimser insanla

kotumser insanı birbirinden ayırmak icin guzel bir usul bulmuşlar. Bir masanın uzerine

yarım bardak su koyup insanları teker teker davet ederek masanın uzerinde ne gorduğunu sorarlarmış. Kotumser adam yani o her şeyi kara, her şeyi korkunc, her şeyi noksan goren adam

“Yarısı boş bir bardak goruyorum.” dermiş. Buna karşılık iyimser olan kimseler “yarısına kadar

dolu bir bardak” gorduklerini soylerlermiş.

Kotumserler gercekten boyledirler. Onların gozlerine boşluklar carpar. Yurekleri sanki

vesvese ile doldurulmuştur. Parma.ında kucuk bir sivilce cıksa kotumserin aklına ilk gelen

şey, bunun bir kanser başlangıcı oldu.udur. iyimser ise parma.ında bir sivilce cıktı.ını, bunu

iyi bakarak geciştirmenin mumkun olduğunu duşunur. Boylelikle kendisine de etrafına da hayatı

zehir etmez. Ama kotumser oyle de.ildir. Hicbir şeyden memnun olmadı.ı, en iyi fırsatlar

kaşısında zihnini kotu ihtimallere do.ru işletti.i icin her şeyden once kendisini bozar; daima

kara kara duşundu.unden gulmek fırsatlarını sık sık kacırır. Adeta yaşayamaz ve sonunda

Allah’ın bahşetti.i o bulunmaz imkanı kullanamadan bu dunyayı bırakır gider.

Meşhur Duşes de Windsor (do Vindsor)’un pek sevdi.i Lady Mendl (Leydi Mendıl) adında

bir ihtiyar hanım vardı. Belki adını duymuşsunuzdur. Cunku soz iyimserlikten acıldı.ı zaman

onun adını hatırlamamak mumkun olmaz. Cok yaşamış, cok gormuş olan bu ihtiyar kadı

n, “insanın yaşı ne kadar ilerlerse ilerlesin, yaşamak icin vakit gecmiş de.ildir. Daima yeni

şeyler o.renmek istiyorum. Yenileri o.renince de eskileri unutmak adetimdir. ihtiyar oldu.umu

hicbir zaman duşunmem. Butun yeni cereyanlarla hemen ilgilenirim. Cunku ben iyimser

bir kadınım.” der ve hep neşe ile keyif icinde, kuruntusuz, uzuntusuz gecmiş olan hayatını tıpkı

buyuk kumandan Sezar gibi uc kelime ile anlatır. Bilirsiniz Sezar, bir muharebeden donduğu zaman senatoda kendisinden bu mucadelenin ayrıntılarını sormuşlar, o da sadece “Gittim,

gordum, yendim.” demiştir. Lady Mendl da kendi hayatını tıpkı onun gibi uc kelimeyle anlatı

yor: “Guldum, yaşadım, sevdim.”

Hayatı boyle hep iyi tarafından, rahat tarafından, keyişi tarafından almak, yok yere dertlenmemek,

hic yuzunden, hatta oldukca onemli sebepler bulunsa bile kederlere batmamak ne

iyi şey. Boyleleri topra.a tohum serpen ciftci gibi gectikleri yerlere saadet da.ıtırlar. Bu saadet

tohumları bu.day misali yeşermekte gecikmez. En ufak şeylerden memnun olurlar. Gundelik

hayat onlar icin kucuk ikramiyelerle doludur. Beş on dakikayı şoyle bir hoş gecirivermek,

keyişe soylenmiş bir şarkıyı dinlemiş olmak, guzel bir tablo seyretmek, gercekten layık

olanlara ufak bir yardımda bulunmak, tabiatın harikuladeliklerine hayran kalmak, bir cocu.un

masum uzuntusunu gidermek; her şey, bir kotumserin gozunde hic de.eri olmayan her şey,

iyimserin hayatını zenginleştirir.

Bu dunyada gorduğunuz butun iyi eserler iyimserlerin eseridir. Cunku insan kotumser

olunca eser vermesine imkan kalmaz. Butun işlerin başlangıcı cetin savaşlarla doludur. En

ehemmiyetsiz bir engel karşısında yılıveren kotumser, bir kenara cekilip kara duşuncelere dalarken

iyimser adam, o savaşların sonunu gorebildi.i icin engellerin uzerine atılmaktan cekinmeyecektir.

Hayatın engelleri, sonunun daima iyi olaca.ına inanan insanların gucleri sayesinde

ortadan kalkar. Dunyayı refaha ve bollu.a kavuşturanlar onlardır. “En iyi iş, neşeli bir adamı

n elinden cıkan iştir.” diyen bir soz vardır. insan calışırken neşesini kaybetmemeli.

Meşhur doktor Victor Pauchet (Viktor Pose) kotumserleri anlatırken biraz once bizim tesadufen

dokundu.umuz kotumserin vesveselerini daha bilimsel bir şekilde şoyle anlatıyor:

Onlar, diyor, yalnız ruhca de.il, vucutca da dayanıksızdırlar yahut vucutlarını yavaş yavaş dayanı

ksız hale getirirler. Cunku iyimser adamın ruhu gibi vucudu da hastalıklara karşı durmaya

hazır bir haldedir. Son yıllarda dunyada kanser vakalarının artmasına daha cok kotumserler

sebep oluyor. Kanser oyle bir hastalıktır ki başlangıcta doktora gidilirse kolaylıkla onlenebilir.

Fakat kotumserler kuşkuludurlar, kararsızdırlar, en kotu ihtimalleri akıllarına getirmelerine

ra.men bir karara varamadıkları icin hastalıkları ilerler ve onune gecilmez bir hal alır. şayet

hic yokken kendilerine bu hastalı.ı kondurmuşlarsa sinirlerini kendileri perişan etmiş olurlar.

Kotumserlik toplum icinde her bakımdan yıkıcı bir rol oynuyor.

Bu sozleri dinlerken tabii aklınıza gelen suali tahmin etmiyor de.ilim. Peki ama nasıl

iyimser olmalı?

insan dunyaya iyimser olarak gelmektedir. Kucuk cocukların en tatlı hayaller icinde buyuduklerini

hatırlayacak olursanız bu sozun do.rulu.una inanırsınız sanıyorum. Sonradan kotumser

oldu.umuza gore dostlarımızı iyimser insanlardan secelim. Neşe bulaşır, derler. Onları

n neşeleri bize bulaşır, hayatı hoş tarafından almaya alışaca.ımız icin kotumserli.imizden

eser kalmaz belki.

Şevket RADO