SES BİLGİSİ ÜNLÜLER KONU ANLATIMI / SES BİLGİSİ YANSIT ANLAT-1 2023-2024




SES BİLGİSİ ÜNLÜLER KONU ANLATIMI / SES BİLGİSİ YANSIT ANLAT-1



Ekleyen: DersTurkce.CoM | Okunma Sayısı: 9192

 

TÜRKÇE DERS NOTLARI

 

 

SES BİLGİSİ-1

 

ÜNLÜLER:

 

 

DÜZ

YUVARLAK

 

GENİŞ

DAR

GENİŞ

DAR

     KALIN

A

I

O

U

  İNCE

E

İ

Ö

Ü

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

A.   Büyük Ünlü Uyumu:

Sözcüğün ünlüleri arasındaki kalınlık incelik uyumudur. Sözcükteki ilk hece kalın ünlüyse diğer ünlüler de kalın, inceyse diğerleri de ince olur.

ÖRNEK: Çocuklar, beklemişler…

Dikkat: Sözcükteki kelime hececelerinin aynı türde olmasına dikkat edelim; yoksa Büyük Ünlü Uyumuna (BÜU) uymaz.

ÖRNEK: İnsan, kalem,kitap...

 

 v  Aslen Türkçe oldukları halde sonradan uğradıkları ses değişikliği nedeniyle BÜU’ya uymayan kelimeler de vardır.

ÖRNEK: Kardeş (kardaş) / Elma (alma) / anne (ana)…

Türkçede bazı ekler BÜU’yu bozar.

 

ÖRNEK:

Ø  -ken        : bakarken

Ø  -ki          : akşamki

Ø  -leyin     : sabahleyin

Ø  -gil         : dayımgil

Ø  -imtırak  :sarımtırak

Ø  -daş         :meslektaş

Ø  -yor         :bekliyor

 

 v  Türkçede ilk heceden sonra o, ö ünlüleri bulunmaz. -yor eki hariç.

 

 v  Yabancı sözcüklerde, birleşik kelimelerde ve tek hecelilerde BÜU aranmaz.

ÖRNEK:

İlkbahar, petrol, tek…

 

BÜU’ya uymayan kelimelere gelen ekler kelimenin son hecesindeki sese uyar:

ÖRNEK:

 İnsanın…

B.   Küçük Ünlü Uyumu:

Kelimenin ünlüleri arasındaki düzlük-yuvarlaklık uyumudur. Buna göre:

 v  İlk ünlü düzse (A,E,I,İ ) diğerleri de düz,

 

 v  İlk ünlü yuvarlaksa (O,Ö,U,Ü)  sonraki                                      

                            ya düz geniş          (A,E)

                           ya da dar yuvarlak (U,Ü) olarak gelir. Başka bir ifadeyle:

“Balıkesir”          “Balıkesir”

“Koyun ölür”     “Tavuk güler”…

ÖRNEK:

Bekledim, gövdesi, umursamaz, tarafsızlık, yorgunluktan

 

 v  KÜU kelimenin tamamında değil, komşu iki hece arasında aranır. 

ÖRNEK:

Yumurtacı, yuvarlaklık, görebilmişti…

 

 v  Yabancı sözcüklerde, birleşik kelimelerde ve tek hecelilerde KÜU aranmaz.

 

 v  “-yor” eki KÜUyu devamlı bozar.

 

ÖRNEK:

 Olmuyor.

 

Aslen Türkçe olduğu halde KÜU’ya uymayan kelimeler de vardır.

 ÖRNEK:

Tavuk, kabuk, kavun, yamuk, çamur…

ü  Bunlarda “b,m,v” dudak ünsüzlerinin yuvarlaklaştırıcı etkisi vardır.

 

 v  BÜU’ya uymayan kelimeler KÜU’ya uysa bile uymaz sayılır.

ÖRNEK:

 Kalem, insanlık,

 

 

Ses Bilgisi-2 Ünsüzler Konu Anlatımına Dönmek İçin Tıklayınız…






 Bu sayfada yer alan bilgilerin her hakkı, aksi ayrıca belirtilmediği sürece dersturkce.com'a aittir. Sitemizde yer alan dosya ve içeriklerin telif hakları dosya ve içerik gönderenlerin kendilerine veya yetki verdikleri kişilere aittir. Sitemiz hiç bir şekilde kâr amacı gütmemektedir ve sitemizde yer alan tüm materyaller yalnızca bilgilendirme ve eğitim amacıyla sunulmaktadır. Telif hakkına sahip olan dosyaları lütfen iletişim bölümünden bize bildiriniz. Dosya 72 saat içerisinde siteden kaldırılır.Telif Hakkı Hakkında|Editör, ziyaretçi ya da üyelerimiz tarafından eklenen hiç bir içerikten dersturkce.com sorumlu değildir.İLETİŞİM:dersturkcem@gmail.com
casibomcasibomjojobet girişHOLİGANBETjojobetCasibomCasibom Girişcasibomjojobet girişCasibomizmir escortholiganbet girişcasibom girişCasibomjojobetcasibomcasibomcasibom giriş
Sitemiz hiçbir şekilde kar amacı gütmemektedir ve sitemizde yer alan tüm materyaller yalnızca bilgilendirme ve eğitim amacıyla sunulmaktadır.