DESTANLARIN TOPLUM İÇİN ÖNEMİ

U. Kubilay Çınar

Destan, gerçek üstü ile gerçeğin, efsane ile tarihin birbirine karıştığı, bir kahraman ya da önemli bir tarihsel olayı övüp yücelten manzume yazılardır.

Destan, kültürleri yeniden üretir. Destanlar, milletlerin kültür kodlarını taşır. Aynı destanı bilen kuşaklar birbirine benzer ve milletin devamlılığını sağlar. Örneğin Manas Destanı o dönemin kültürünü ve Türklerin yaşam tarzını anlatır. Yine Ergenekon Destanı’nı bilen, duyan ve dinleyen kuşaklar kendilerini yeniden kurtarır.

Destanlar yeni kuşaklara önerilerde bulunur, örneğin Manas Destanı’nda “mankurt” kelimesini öğrendik. Manas Destanı’nda atalarımız sanki olacakları sezmiş gibi çocukların mankurtlaşmaması gerektiğini söylemektedirler. Bilindiği gibi mankurtlaşmak kendi kültüründen uzaklaşarak başka kültürlere girmek, başkalarını efendi bilip ona hizmet etmektir. Destanlar, milletlerin ve kültürlerin olmasa olmazıdır.

Mankurtlaşmamış bir gelecek ve milletimizin tarihsel devamı için çocuklarımızı destan ve masallarla büyütmeliyiz yani mankurtlaşmamış bir gelecek için mankurtlaşmamış dil, kültür ve çocuklar gerekir.

Toplumların Hayatında Destanlar Niçin Önemlidir

Bir milletin başından geçmiş önemli olayların, afetlerin, savaşların, göçlerin, yıkımların anlatıldığı uzun eserlere destan adı verilmektedir. Destanlar toplumsal ve kültürel açıdan oldukça büyük önem taşır. Destanlar her şeyden önce bir milletin ortak malıdır yani anonimdir. Tek bir kişi tarafından değil aşama aşama milletin fertleri tarafından oluşturulurlar.

Her destan ait olduğu toplumun izlerini taşır. Destanlar oluştukları toplum hakkında tarihi bilgiler verir. Birçok toplum geçmişine ait olan pek çok unsuru destanları aracılığıyla öğrenir. Örneğin Göktürklere ait olan Bozkurt destanı Göktürk toplumunun yaşayışına Türk gelenek ve göreneklerine, onların yaşam tarzına ışık tutmaktadır.

Destanlar ayrıca toplumların karanlık kalmış tarihine de ışık tutabilmektedir. Bu eserlerde anlatılan olayları toplumların hayata bakışını, yaşayış tarzını, sanata olan eğilimlerini, değer verdikleri kavramları gösteren çok önemli eserlerdir. Bir ülkenin destan sayısının çokluğu o ülkede var olan kültürel zenginliği de yansıtmaktadır.