Anlama ve Yorumlama E) Dışarıdan gelen etkiler ve izler zihnimizle birleşirse öğrenme gerçekleşmiş demektir. E) Kapalı olan metinler, öğretici anlatımda "açıklık" ilkesine uyulmadan hazırlanmış
2.etkinlik
Öğretici anlatım metotlarıyla kaleme alınmış olan yazılar, işlenen konuların özelliklerine göre başlıca dört çeşide ayrılır. Öğretici anlatımın çeşitlerini yukarıdaki kutucuklardan seçerek aşağıda boş bırakılan yerlere yazınız.
1.Bir şeyin nasıl yapıldığı: Bu çeşit yazılara, en basit bir eşyanın, örneğin bir küreğin nasıl yapıldığın dan, birçok aletten ibaret bir makinenin nasıl yapıldığına kadar, bütün eşyanın yapılışı konu edi lebilir. Bunların nasıl kullanıldığından, yaptıkları işlerden de söz edilir. İnsanların yaptıkları işler, ör neğin yüzme, futbol, balık avı, çamaşır yıkama vb. işler de bu konulara girer.
2.Bir şeyin meydana gelişi ve kuruluşu: Bu türe giren konular çok çeşitlidir: insanların, bitkilerin vb. şeylerin mey dana gelişi, bir şehrin kuruluşu, her sahadaki topluluklar ve kuruluşlar bu gruba girer.
3.Bir düşünce veya kavramın anlatılması: Öğretici anlatımın bu türünde ahlak, demokrasi, hürriyet, namus, üstün lük, idealizm, hak, eşitlik vb. konular işlenir. Yani bu gruba girenler sosyoloji veya felsefe ile ilgili konulardır.
4.Karakterlerin canlandırılması : Bu tür öğretici yazılarda ferdin veya bir topluluğun karakteri kısaca anlatı lır; hâl ve hareketleriyle değil psikolojik durumları canlandırılarak açıklama yapılır ve geniş ölçüde çözümleme unsurunu içine alır.
3.etkinlik
Aşağıdaki metinde boş bırakılan yerlere uygun zarflar yerleştiriniz.
Ümitli Kurbağa
Bir kurbağa sürüsü ormanda yürürken içlerinden ikisi bir çukura düştü. Diğer bütün kurbağalar çu kurun etrafında toplandı. Çukur bir hayli derindi ve arkadaşlarının zıplayıp dışarı çık ması mümkün gözükmüyordu.
Yukarıdaki kurbağalar, boşuna çabalamamalarını söylediler arkadaşlarına:
"Çukur çok derin dışarı çıkmanız imkânsız." Ancak çukura düşen kurbağalar onların söy lediklerine aldırmayıp çukurdan çıkmak için mücadeleye devam ettiler.
Yukarıdakiler ise hâlâ boşuna çırpınıp durmamalarını, ölümün onlar için kurtuluş olduğunu söylüyorlardı.
Sonunda kurbağalardan biri söylenenlerden etkilendi ve mücadeleyi bıraktı. Diğeri ise çabalamaya devam etti.
Yukarıdakiler de çırpınıp durarak daha çok acı çekti ğini söylemeyi sürdürdüler. Ne var ki çukurdaki kurbağa son bir hamle daha yaptı, bu kezdaha yükseğe sıç ramayı başardı ve çukurdan çıktı. Çünkü bu kurbağa sa ğırdı. O yüzden, arkadaşlarının ümit kırıcı sözlerine kulak asmamıştı.
Paul ESTRİDGE (Pol Estric)
6.etkinlik
Aşağıdaki boş bırakılan yerleri, örnek cümlelerden hareketle yukarıdaki zarf çeşitleriyle doldurunuz.
7.etkinlik
Aşağıdaki metinde altı çizili kısımlar ile renkli yazılmış olan kısımlar arasındaki en önemli fark nedir?
CEVAP:
Renkli yazılmış olan sözcükler isimleri nitelemekte ve belirtmektedir; altı çizili sözcükler ise fiilleri belirtir.
Bu kelimelerin metindeki görev ve anlamlarını belirtiniz.
CEVAP:
Renkli yazılmış olan kelimelerin metindeki görevleri sıfat; altı çizili sözcüklerin görevleri ise zarftır.
Ölçme ve Değerlendirme
A. Aşağıdaki öğretici anlatımla İlgili yargılan doğru-yanlış (D/Y) şeklinde değerlendiriniz.
(D) En çok kullanılan anlatım türlerinden biri olan öğretici anlatımın amacı, sözlü veya yazılı olsun anlaşılması güç şeyler hakkında bilgi vermektir.
(D) Öğretici metinlerin amaçlarından biri de okuyanları veya dinleyenleri o konuda aydınlatmaktır.
(Y) Öğretici metinler okuyanlara veya dinleyenlere estetik zevk ve heyecan kazandırır.
(Y) Öğretici metinlerde yazarlar kendi düşüncesini karşı tarafa empoze etmeye çalışırlar.
(D) Bu metinler açıklama, aydınlatma, bilgi verme amaçlarıyla yazılır.
(Y) Öğretici metinlerde sık sık söz sanatlarına başvurulur.
(D) Dilin bünyesine mal olmamış yan anlam ifade eden kelime ve kelime gruplarına yer verilmez.
(Y) Öğretici metinlerin anlaşılması ve yorumlanması için okuyucunun belli bir birikime sahip olma sı gerekmez.
(D) Bu metinler açıklama, aydınlatma, bilgi verme amaçlarıyla yazıldığı için çeşitli düşünceler ara sındaki bağlılığa, paragrafların birbirine bağlanmasına, geçiş cümle veya paragraflarına çok dikkat edilir.
(Y) Bu metinlerde mümkün olduğu kadar çok ayrıntı ve yan bilgiye yer vermek gerekir. Örneğin; şeker üretiminden söz edilirken ülkemizdeki ve dünyadaki tüm şeker fabrikalarından veya bun ların tarihçesinden bahsedersek okuyucu bizim ne kadar kültürlü olduğumuzu anlar.
(Y) Yazarlar bu tür metinlere özellikle edebî bir değer katmak için çalışırlar.
(D) Bu metinlerde mümkün olduğunca öznellikten, yorum yapmaktan kaçınılmalıdır.
(D) Okuyucular bu tür metinleri bilgi edinmek, öğrenmek, aydınlanmak amacıyla okurlar.
(Y) Bu metinler okuyucuya edebî bir zevk ve heyecan verir.
B. Aşağıda boş bırakılan yerleri uygun sözcüklerle doldurunuz.
Fiilleri, fiilimsileri, sıfatları ve görevce kendine benzeyen kelimeleri çeşitli yönlerden niteleyen ve fiil lerin anlamlarını kuvvetlendiren kelimelere zarfdenir.
Görevleri bakımından zarflar beşe ayrılır: zaman, durum, miktar, soru ve yer-yön zarfları.
C. Aşağıdaki çoktan seçmeli sorulan cevaplayınız.
1. Öğretici anlatımla oluşturulmuş metinleri an lamak; "öğrenmek" ve "kavramak" aynı anla ma gelmektedir. Öğrenmekte başarı, anla manın tam olmasına bağlıdır. Anlama ve öğ renmenin gerçekleşebilmesi için "duyma, görme, deneme, okuma" eylemleriyle dışarı dan gelen etkilerin, izlerin zihnimizde değişik bütünler oluşturması ve özümüzle birleştiril mesi gerekir. İçimizde duyduğumuz, zihni mizde birleştirdiğimiz, iyice kavradığımız, başka deyişle anlayıp öğrendiğimiz bilgiler, düşünceler, duygular, olaylar "anladıklarımız"dır. Özüne inerek en iyi, en doğru, en açık, en kısa anlatabildiklerimiz "tam" anlayabildiklerimiz olacaktır.
Bu parçada öğretici anlatımla ilgili olarak verilmek istenen en kapsamlı yargı aşağıdakilerden hangisidir?
2. I. Futbolun kuralları ve nasıl oynandığı hak kında bilgi verilmesi
Yukarıda verilenlerden hangisi öğretici an latımın özellikleri kullanılarakoluşturulamaz?
A)I. B)II. C)III. D)IV. E)V.
3. Öğretici anlatımla oluşturulan metnin kolayca ve doğru anlaşılır olması gerekir. Amaç anla şılabilecek, başka anlamlara çekilemeyecek biçimde ortaya konulmalıdır. Anlatan neyi an latmak ve öğretmek istiyorsa dinleyen ya da okuyan onu aynen öyle anlayabiliyorsa öğren mek ve öğretmek için gerekli olan açıklık ger çekleşmiş olur. Açıklıkta "anlaşma" vardır; an laşma yoksa anlatım açık değil "kapalı" yapıl mış ve öğretici anlatımın "açıklık" kuralına ters düşülmüş olur.
Bu parçadan öğretici anlatımla ilgili aşağı daki yargılardan hangisiçıkarılamaz?
demektir.
4. Öğretici anlatım ile ilgili aşağıdaki bilgiler den hangisi yanlıştır?
E) Bu metinlerde mümkün olduğu kadar çok ayrıntı ve yan bilgiye yer vermek gerekir.
5. Aşağıdakilerden hangisi öğretici yazıların düzenleniş amaçlarından birideğildir?
www.dersturkce.com
2024