SAYFA 106
26.Hurşidname adlı metnin anlatım biçimi öyküleyici anlatımdır.
27.”Hurşidname” adlı metinin olay örgüsü
Ø Hurşid ile Boğa Hanın savaş meydanında karşılaşmaları
Ø Hurşid ile Boğa Hanın diyalogları
Ø Hurşid’in yüzünden zırhı kaldırması ve Boğa Hanın Hurşid’in güzelliğinden kendinden geçmesi
Ø Hurşid’in Boğa Hanı öldürmesi
28.Teması aşktır.
EK BİLGİ: (mutlaka okuyunuz)
Bu eserin tenkitli metnini hazırlayıp inceleyerek ilim âlemine
sunan Prof Dr. Hüseyin AYAN “Hurşîd-nâme’de Aşk” başlığıyla, eserdeki beşerî ve ilahî aşkın tezahürü üzerinde durmuştur. H. Ayan burada, beşerî aşkla ilahî aşkın eserde yan yana
yürüdüğünü ve bunların birbirinden ayrılmasının güçlüğünü belirtir. Hurşîd’in
güzelliği, bu güzelliği görenin bayılması ve uzun süre kendisine gelememesi,
görmeden âşık olma, aşkın ve âşıkların hâlleri, aşk-akıl ilişkisi, aşkın söz, saz ve resim yoluyla ortaya çıkışı ve sözün etkisi… gibi konuların ele alındığı kısımda, Şeyhoğlu’nun aşk hakkındaki fikirleri de verilmiştir. H. Ayan bunları şöyle sıralar:
“1. Aşkın gizli nice dünyaları vardır ki akıl bunlardan asla
haberdâr olmaz,
2. Aşka boyun eğmeyenler bu âlemlerden bîgânedir,
3. Âşık olmayan insanların kişiliği yoktur,
4. Âşık olmayan insanlar gözden, kulaktan dilden ve dudaktan lezzet alamazlar,
5. Âşık olmayan insanlar, ne insanın ne kâinatın sırrını ve seyrini temâşâ edemezler.”
H. Ayan bunlardan sonra; bu beş unsurla aşkı târif ederek çeşitli açıklamalar yapmayı da ihmâl etmez. Bu açıklamalarda görülen husus, beşerî aşkın tarifine, ilâhî aşkı karıştırma temayülünün ağır basmakta olduğudur.” değerlendirmesini yapar.
29.Metin olağan üstü özellikler taşıyan gerçek hayatta karşılaşamayacağımız olaylar ve karakterlerin olduğu tamamen kurmaca bir metindir.
2.Etkinlik
HURŞİD: İran Şahının kızı.Uğruna ölünecek kadar güzel, kıvrak zekalı, iyi eğitimli, savaşçı, yiğit, cesur…
FERAHŞAD: Mağrib ülkesinin hükümdarının oğlu, Hurşid’e aşık…
30.
zaman :“yüzünden örtüyü kaldırdıktan sonra, geceleri, ertesi günü, savaşın kızıştığı sırada…” gibi belirsiz zaman ifadeleri
mekan: “Bir kaleye, Mağrib şehri, savaş meydanı” gibi mekanlar…Bu mekanlar sadece yer adı olarak geçmiş tasvir edilmemiştir.
31.Metnin manzum kısmında 4. 7. 12. 15. 16. 20. 22. 23. beyitlerde sanatlı söyleyiş vardır.Örneğin;
12.beyitte “Bütün kemiklerinin bağı çözüldü, kuşu uçtu, budağı sarsıldı.”
Mübalağa istiare
20. beyitte “Güneşin yüzünden kara bulutun kalktığı gibi hemen ay yüzünden zırhı kaldırdı.”(teşbih sanatı) vb….
Bu sanatlı söyleyişler(bu içerik önce blogkafem.blogspot.com’da yer almıştır.Lütfen ziyaret edin) anlatımı kuvvetlendirmekte, ifadenin süslü ve edebi olmasını , söylenmek istenenin zihinde daha belirgin ve güzel bir şekilde anlatılmasını sağlamaktadır.
32.Mesnevinin uyak şeması:
aa/ bb/ cc/dd /ee / ff (mesnevilerde her beyitin kendi arasında uyaklı olduğunu unutmayınız.)
33.Hurşidname mesnevisinde mesnevi türüne ait özellikler:
Ø Beyitlerle yazılmıştır.
Ø Uyak düzeni aa/ bb/ cc / dd/ ee/ ff…dir.
Ø Aşk teması işlenmiştir.
Ø Aruz ölçüsüyle yazılmıştır.(Kalıbı mefâîlün / mefâîlün /feûlün )
Ø Öyküleyici anlatımla masal havasında anlatılmıştır.
34.ŞEYHOĞLU MUSTAFA’NIN EDEBİ KİŞİLİĞİ:
· 14.yüzyılın şöhretli mesnevi yazarıdır.
· Edebi yönü çok kuvvetlidir.
· Nesir alanında da oldukça ustadır.
· Eserlerini Türkçe ile yazmanın güçlüğünden şikayet eder.
· İran edebiyatının önde gelen isimlerinden ve özellikle bunlardan Ferîdüddîn Attâr ve Senâî’nin, Şeyhoğlu’nun edebî kişiliğinin oluşumunda önemli rol oynamıştır.
· “Şair, Hurşîd ü Ferahşâd’da, o zamana kadar bir
mesnevide bulunması belirlenmiş hususların hiçbirisini ihmal etmemiştir.
· Şeyhoğlu Mustafa, Şehnâme’den aldığı epizot ve motiflere başka kaynaklardan ve özellikle Türk tarihi ve geleneklerinden ilâveler yaparak bunları yerli yerine koymuş, olayın bütün inceliklerini nazımla söylemiş ve bu uğurda büyük emek harcamıştır. Eserin hacmi (7903 beyit) yanında, her beytine büyük özen göstermiştir.
www.dersturkce.com
2024