CÜMLENİN ÖĞELERİ BULUNURKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN DURUMLAR

ü  Her zaman önce yüklem sonra özne bulunur. Bu iki öğeyi bulduktan sonra diğer öğelere geçebilirsiniz. 

ü  Bulunan öğeler birbirlerine ulanacak. 

Örnek: Ali seni dün sinemada görmüş.

Görmüş: Yüklem, Gören kim? –Ali (Özne), Ali kimi görmüş? –Seni (Belirtili Nesne), Ali seni ne zaman görmüş? –Dün (Zarf Tümleci) Ali dün seni nerede görmüş? –Sinemada (Dolaylı Tümleç)

ü  Herhangi bir öğe bir tek sözcükten oluşabileceği gibi birden çok sözcükten, sözcük gruplarından da oluşabilir.

Örnek: Yaşam denizinde uzun uzun kulaç atmış bir insanın yalın ve sıcak anlatımıydı bizi etkileyen.         Yüklem Grubu                                                      Özne

ü   Sözcük grupları (tamlamalar, deyimler, birleşik sözcükler, eylemsi grupları, sayı grupları...) öğeler bulunurken parçalanamaz.

Örnek: Hüsem burnundan soluyordu. (Deyimden oluşan bir yüklem)

ü  Devrik cümlelerin öğelerini bulmak için öncelikle kurallı cümle haline getirmemiz gerekir.

Örnek: Akşam geliyorum yanına. Akşam yanına geliyorum.

                                                         ZT         DT        Y

ü  Soru cümlelerinin öğelerini bulmakta zorlanırsanız, soruya cevap vererek öğelerini bulmayı deneyin.

 Örnek: Ayşe buraya nasıl gelmiş? - Ayşe buraya yürüyere

 gelmiş.                                                  Ö      DT       ZT      

  Y

ü  Hitaplar, ünlemler ve bağlaçlar; öğe dışı sözcüklerdir.

Örnek: Dostlarım,        (Siz)    beni      dinleyiniz.

    Cümle Dışı Unsur - Gizli Ö.- B.li N. -     Y

NOT: Cümlede vurgulanmak istenen öğe her zaman yüklemden önce getirilir; ancak –mi? soru edatının kullanıldığı cümlelerde vurgu –mi? soru edatından önceki öğededir.

Örnek1: Yarın Isparta’ya gideceğiz. (DT görevindeki “Isparta’ya” kelimesi vurgulanmış.)

Örnek2: Yarın mı Isparta’ya gideceğiz? (Vurgu ZT görevindeki “Yarın” kelimesine kaymıştır.)

ü  Cümlede öğeler açıklayıcısıyla birlikte kullanılabilir.

Örnek: Sözü edilen kitabı, Yaban’ı, okumalısın.

                 B.li N              Açıklayıcısı

Cümlenin Ögeleri Konu Anlatımı İçin Tıklayınız…