EDEBİYAT SÖZLÜĞÜ

RAKTA 
Arap harflerine göre bir harfi noktalı, bir harfi noktasız kelimeleri kullanarak şiir yazma. 

REKÂKET 
Kelime veya cümlelerin düzensiz sıralanmasından ileri gelen okumayı zorlaştırıcı durum. Divan edebiyatında yazıda kusur sayılırdı. 

RİKKAT 
Anlatımda söylenişleri kulakta ince, hafif, hoş etki bırakan sözcüklerin kullanılması. Sanatçı sevgi, şefkat, muhabbet, güzellik gibi konuları anlatırkenn sözcükleri de uygun düşecek şekilde ince sesle kurulanlardan seçer. Bu sözcükler kelimâ-ı rahika, taşıdıkları özellik de rikkatdiye adlandırılır. 

RİSALE 
Küçük kitap, broşür. İlim veya sanata dair yazılar. Önceleri çokluk dini konuları ele alan küçük hacimli kitaplar bu adla anılırlardı. 

RİTM 
Şiirde, hecelerdeki vurgu, uzunluk, kısalık, kalınlık, incelik, yükseklik gibi ses özelliklerinin ve duraklarının düzenli bir şekilde tekrarlanmasından doğan uyum. 

RONDELET 
Yedi mısralı ek bendden meydana gelen Fransız nazım şekli. 

RÜCÛ 
Divan edebiyatı sanatlarından. Bir düşünceyi daha güçlü hale getirmek için, söylenen sözden vazgeçer gibi davranılır. Espri, üzüntü, sevinç, dehşet, hayret durumlarında ifadeyi daha güçlü ve canlı kılmak için kullanılır. Vazgeçme döngü halinde de yapılabilir. Örnek: 

Eder isyanıma gönlümde nedâmegalebe 
Neyleyeyim yüz bulamam ye’s ile afvime talebe 
Ne dedim? Tövbeler olsun, bu dafi’i şerdir 
Benim özrüm günehimden iki kat beterdir 
Nûr-i rahmet niye güldürmeye rûy-i siyehim 
Tanrı’nın mağfiretinden de büyük mü günehim? 
Şinasi 
 

SADR 
Bir beyitte birinci mısranın ilk parçası ile nesirde cümlenin ilk parçası. 

SAGU 
İslamiyet öncesi Türk edebiyatında ölen kimselerin arkasından söylenen şiirler. Sevilen, sayılan özellikle gösterdiği kahramanlıklarla tanınmış kimselerin ölümü üzerine ozanlar tarafından, yuğ adı verilen cenaze törenlerinde okunur, ölen kişinin yiğitliği, iyiliği, cömertliği, faziletleri dile getirilirdi. 

SAKİNAME 
Sakiye (içki sunana) seslenmek yoluyla içkiyi (çokluk şarabı) ve içki meclislerini, adetlerini, içkiyle alakalı bütün düşünce, duygu ve kavramı bazan tasavvufi, bazan da dünyevi işleyen şiirler. Mesnevi şeklinde yazılır. Terkib-i bend, terc-i bend veya kaside şeklinde de görülür. 

SALİYE 
Divan edebiyatımızda yeni yılı kutlamak için yazılan şiirler. Bu şiirlerde daima girilen yılın tarihini tespit eden bir beyit de bulunur. 

SARMA KAFİYE 
Dört mısralık bendlerle kurulan nazım şekli. Her dörtlükte birinci ile dördüncü, ikinci ile üçüncü mısralar kendi aralarında kafiyelidir. Kafiye şeması şöyledir: Abba, cddc, effe. Örnek: 

Rûhumu bu çarmıha kendi ellerimle gerdim: 
Bir nebi ızdırabı kaynıyor her yerimde. 
Ölüm, siyah bir tütsü yakıyor gözlerimde 
Aldığım her nefesi son nefes gibi verdim! 
Yusuf Ziya Ortaç 

SATRANÇ 
Saz şairleri tarafından aruzun müfte’ilün müfte’ilün müfte’ilün kalıbıyla ve musammat gazel şeklinde yazılan şiirler. Musammat beyitlerden oluştuğu için, her mısra kafiyeli iki eşit parçaya bölünür. Bu parçalar alt alta yazıldıklarında dörtlüklerden meydana gelen yeni bir şekil ortaya çıkar. Bu şeklin kafiye şeması şöyledir: abab cccb dddb... Örnek: 

Sevdi gönül bir püsteri / Sanatı terzi güzeli 
Hüsnünü bir muhtasarı / Şerh ederek söylemeli 

Matlanın fâikını / Sohbetinin lâyıkını 
Ben gibi bir âşıkını / Eylemiş aşkıyle deli 

Düştü gönül çâresine / Kaşlarının karesine 
Çehre-i menâresine / Yandı derûnum göreli 

Vardı ellerim eline / Tutuldu dilim diline 
Kâkülünün bir teline / Bağladı bu cân ü dili 
Emrahî 

SAYA 
Aşık edebiyatında nesir. Mensur karşılığı olarak da sayalı kullanılır. Secili (müsecca)nesre ise ayaklı saya adı verilir. 

SEBK-İ HİNDΠ
Divan edebiyatında kullanılan bir üslup. Terim, "Hint tarzı, Hint üslûbu" anlamına gelir. Türk edebiyatına XVII. İran şairlerinin etkisiyle girdi. Bu nedenle sebk-i İsfahânidiye de bilinir. İran edebiyatına ise Hindistan’dan geçmiştir. 

SECİ 
Cümlelerin veya bir cümle içinde birden çok kelimenin sonlarındaki ses benzerliği. Nesirde kullanılan bir çeşit kafiyedir. Secili nesre müsecca adı verilir. Edebiyatımıza Arap edebiyatından geçmiştir. 

SEHL-İ MÜMTENİ 
Söylenmesi kolay görülen ama benzeri yapılmak istendiğinde güçlüğü ortaya çıkan söz. Bu tür sözler sade ve derin anlamlıdırlar. En güzel örneklerini Yunus Emre, Süleyman Çelebi, Mehmed Akif Ersoy vermişlerdir. Örnek: 

Ete kemiğe büründüm 
Yunus diye göründüm 
Yunus Emre 

SELÂMET 
Cümlelerin doğru ve sağlam olması. İfadenin düşük, eksik olmaması gerekir. 

SELÂSET 
Bir yazıda cümle ve kelimelerin akıcı, âhenkli, kolay ve anlaşılır olması. Selâset, sözüklerin birbirine uygun seçilmesiyle sağlanır. 

SELH 
Başkasına ait bir şiirin anlamını alıp kelimelerini değiştirerek yeniden yazmak. Selh intikal’in bir çeşidi sayılır.