FUZULİ (1483-1556)

Bağdat’ta yaşamış, iyi bir eğitim görmüştür. Bir tezkirede (Ahdi) geometri, fizik, astronomi bildiği yazılıdır. Kanuni’nin Bağdat seferi sırasında Kanuni’ye kasideler sunmuş, kendisine bağlanan maaşı alamayınca döneminin kötülüklerinden yakınan ünlü “Şikayetname”yi yazmıştır. Eser, mektuptüründedir. Yaşamı yoksulluklar içinde geçenşair, Türkçe divanının Önsözünde bilimsiz şiiri, temelsiz bir yapı¬ya benzetmiştir. Şiirlerini Azeri Türkçesiyle yazan lirik bir şairdir. Şiirlerindetasavvuf düşüncesine bağlı olarak Tanrısal aşkı işlemiştir. Aşk acısı onun için bir yaşama kaynağıdır. Yakınsa da aşk acısı çek¬meden yaşamayacağın! söyler. Ona göre aşk acısı kişiyi olgunlaştırır, karşılıksız olmalıdır. Gazel ve kasideleriyle tanınan Fuzuli, söz sanatlarını ve anlam sanatlarını büyük bir ustalıkla kullanmış¬tır. ” Su Kasidesi” ni Hazret-i Muhammet’i öv¬mek, ona olan sevgisini dile getirmek için yaz¬mıştır. Dili döneminin diğer şairlerinden daha sadedir. Arapça, Farsça, Türkçe üç divanı vardır. Beng ü Bade ve Leyla ve Mecnun, tanınmış mesnevileridir. Hadikat-üs Sûeda’da Kerbela ola¬yını anlatmıştır.

Fuzuli’nin Seçkin Eserleri :

Türkçe , Arapça ve Farsça olmak üzere üç dilde de eser veren Fuzuli'nin eserlerini şu şekilde sıralayabiliriz;

Fuzuli’nin Türkçe manzum eserleri

         ·         Divan,

         ·         Beng ü Bade (??? ? ????; Beng ü Bâde);

444 beyitlik Türkçe mesnevi, 1956

          ·         Leyla ile Mecnun (??????? ???? ? ?????; Dâstân-ı Leylî vü Mecnûn);

3 bin 96 beyitlik mesnevi. Bir örnek;

?? ?? ????? ??? ???? ??? ???? ???

?? ?? ????? ????? ????? ??? ???

?? ????? ???????? ???? ?????

???? ?? ??? ?????? ??? ????? ???

Yâ Rab belâ-yı aşk ile kıl âşinâ meni

Bir dem belâ-yı aşkdan etme cüdâ meni

Az eyleme inâyetüni ehl-i derdden

Yani ki çoh belâlara kıl mübtelâ meni

              ·         Risale-i Muammeyat (?????? ??????; Risâle-i Muammeyât);

              ·         Kırk Hadis,

              ·         Su kasidesi

              ·         Hz. Ali Divanı

              ·         Şikâyetnâme (????? ????; Şikâyetnâme) kafiyeli nesir türündedir;

Kanuni'nin Bağdat'ı fethinden sonra (1534) padişaha kasideler (Arapça: ?????, çoğul qas?'id, ??????????; Farsça: ?????) sunmuştur. Padişah tarafından beğenilen kasideler karşılığında 9 akçelik maaşla ödüllendirilmiştir. Maaşını alamayınca Şikâyetnâme'yi yazmıştır. Şikâyetnâme Fuzuli'nin en önemli eserlerinden biridir.

Şikâyetnâmesinde Fuzuli şöyle der:

“          Selam verdim rüşvet değildir diye almadılar.

Hüküm gösterdim faydasızdır diye mültefit olmadılar[10]            ”

Fuzuli’nin Türkçe mensur eserleri

               ·         Hadikatü's-Süeda (????? ???????; Hadîkat üs-Süedâ);

Kerbela olayını anlatan düzyazı, 1837

               ·         Mektuplar

Fuzuli’nin Farsça manzum eserleri

               ·         Divan,

               ·         Enis'ül-Kalb (???? ?????; Anîs ol-qalb);

               ·         Heft Cam (sâkinâme) (??? ???; Haft Jâm);

                ·         tasavvuf içerikli, 327 beyitlik Farsça mesnevi

                ·         Resale-e Muammeyat (???? ??????; Resâle-e Muammeyât);

                ·         Sehhat o Maraz (??? ? ???; Sehhat o Ma'ruz)

Fuzuli’nin Farsça mensur eserleri

                ·         Rind ü Zahid (??? ? ????; Rend va Zâhed);

                ·         Risale-i Muamma

Fuzuli’nin Basımları

               ·         Hadikatü's-Süeda (1837, Kerbela olayını anlatan düzyazı)

               ·         Türkçe Divan (1838, 1958)

               ·         Sıhhat u Maraz (1940, tıp bilgileri)

               ·         Enis'ül-Kalb (1944)

                ·         Fuzuli'nin Mektupları (1948)

               ·         Terceme-i Hadis-i Erbain (1951)

               ·         Rind ü Zahid (1956)

               ·         Arapça Divan (1958)

               ·         Matlau'l İtikad (1962)

               ·         Sâki-nâme (tasavvuf içerikli mesnevisidir)

               ·         (Fuzuli’nin ) Su kasidesi

“Ger ben ben isem nesin sen ey yâr

     Ger sen sen isen neyim men-i zâr ”

Divan Edebiyatı Yazar ve Şairleri Kategorisine Dönmek İçin Tıklayınız…

Genel Yazar/ Şair Biyografi Kategorisine Dönmek İçin Tıklayınız…