TÜRKÇE DERS NOTLARI 

SÖZCÜK TÜRLERİ KONU ANLATIMI / SÖZCÜK TÜRLERİ YANSIT ANLAT

D. ZARFLAR (BELİRTEÇLER) KONU ANLATIMI

>>>Eylemlerin, eylemsilerin, sıfatların ya da kendi türünden sözcüklerin anlamlarına etki eden sözcüklere zarf (belirteç) denir.

U Y A R I !!!!!

>>Zarflarla sıfatlar çok sık karıştırılır. Bunu önlemek için zarf veya sıfat olabilecek sözcüğün etki ettiği sözcüğe bakmak gerekir. Etkilenen sözcük isim ise sıfat, isim değilse zarftır.

* Çok bilen, çok yanılır.
(Zarf - eylemsi) , (zarf - eylem)

* Çok güzel elbiseler almış
(Zarf - sıfat - ad)

* Çok güzel konuştunuz.
(Zarf - zarf - eylem)

 

Zarflar görev ve anlamları yönünden beş ana bölümde incelenebilir:

1. Zaman Zarfları:

>>Eylemleri ve eylemsileri zaman yönünden belirten zarflardır.

ÖRNEK:

* Yazın denizden çıkmazdık.
(yazın - zarf, çıkmazdık - eylem)

* Dün oynanan maçı tartışıyoruz.
(dün - zarf , oynanan - eylemsi)

* Akşamları bir ses böler uykumu
(akşamları - zarf , böler - eylem)

* Bu yıl başarılı olacağım.
(bu yıl - Zarf , başarılı olacağım - eylem)

2. Durum (Nitelik) Zarfları:

>>Eylem veya eylemsiyi durum, kesinlik, olasılık, yineleme, sebep gibi anlamlarla belirten zarflardır.

ÖRNEK:

* Musluktan sular bulanık akıyor.
* Böyle birini hiç görmedim.
* Sizi belki arayabilirim.
* Neden anlamsız konuşuyorsun?

3- Yer-Yön Zarfları:

>>Eylem veya eylemsileri yer-yön bakımından belirten zarflardır.

ÖRNEK:

* Demin dışarı çıktı.
* Bana yakın durma.
* Bir adım geri git.

N O T : Yer yön zarfları ismin eklerinden (-e, -de, -den) eki aldığında ad görevini yüklenir ve dolaylı tümleç olur.

ÖRNEK:

* Zil çalınca dışarı çıkın.
(dışarı - zarf tümleci)

* Zil çalınca dışarıya çıkın.
(dışarıya - dolaylı tümleç)

4- Miktar (Azlık-Çokluk) Zarfları:

>>Miktar veya derece bildirerek sözcüklere etki eden zarflardır.

ÖRNEK:

* Sizi pek tanımıyorum.
* Daha çalışkan öğrenciler gördüm.
* Çok sıkıldığı zaman isyan ederdi.

5- Soru Zarfları:

>>Eylemleri veya eylemsileri soru yoluyla etkileyen zarflardır.

ÖRNEK:

* Bizi ne zaman aradınız?
* Dün bize neden gelmediniz?
* Bu sorunu nasıl çözebiliriz?
* Yolculuğunuz nasıl geçti?
* Onunla ne kadar kaldın?
* Niye ağlıyormuş?

ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER ÖRNEK 1

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eylemin yönü belirtilmemiştir?

A) Yağmur yağınca hepimiz içeri girdik.
B) Pencereden dışarıya bakıyorduk.
C) Asansör yukarı çıkmıyormuş.
D) Bir adım ileri çıkın.
E) Burası çok sıkıştı, bir adım geri git.

ÇÖZÜM: (A) seçeneğinde "içeri", (C) seçeneğinde "yukarı", (D) seçeneğinde "ileri", (E) seçeneğinde "geri" zarfları eylemin yapılış yönünü belirtirken (B) seçeneğindeki "dışarıya" sözcüğü isim olup, dolaylı tümleç görevindedir. Yanıt (B) dir.

ÖRNEK 2

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde nicelik zarfı yükleme etki etmiştir?

A) Bu yaz sıcaktan çok bunalıyoruz.
B) Onu yakından tanıyormuş.
C) Dik yokuştan aşağı hızla iniyordu.
D) Bakkaldan çok taze bir ekmek aldım.
E) Dün çok eski bir tanıdığa rastladım.

ÇÖZÜM: (A) seçeneğinde "çok" nicelik zarfı eyleme, (B) seçeneğinde "yakından" durum zarfı eyleme, (C) seçeneğinde (aşağı) yön zarfı ve "hızla" durum zarfı eyleme, (D ve E) seçeneklerinde "çok" nicelik zarfları sıfata etki etmiştir. Buna göre yanıt (A) dır.

ÖRNEK 3

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ötekilerden farklı bir zarf kullanılmıştır?

A) Bu konuyu yarın tartışırız.
B) Eskiden bizi beğenmezdi.
C) Yazları burada mı kalacaksınız?
D) Eve geldiğimde onu bulamadım.
E) Zor dersleri bile yatarak çalışır.

ÇÖZÜM: A, B, C, D seçeneklerinde (yarın, eskiden, yazları, eve geldiğimde) zaman zarfı kullanılmıştır. Oysa, (E)'de eylemin zamanını değil niteliğini bildiren durum zarfı kullanılmıştır.Yanıt (E) dir. 

Genel Konu Anlatımı Kategorisine Ulaşmak İçin Tıklayınız...