HAZIRLIK ÇALIŞMALARI

1. İzlediğiniz videoda Uluslararası Uzay İstasyonu ile ilgili neler dikkatinizi çekti?

2. Sizce gelecekte uzayda yaşamamız mümkün olabilir mi? Açıklayınız.

3. Uzayda bir yolculuğa çıkacak olsaydınız nereye gitmek isterdiniz? Niçin?

^ Metni, noktalama işaretlerine dikkat ederek sesli okuyunuz.

UZAYDA BİR GÜN

Astronotların uzayda geçirecekleri her gün, aylar ön­cesinden en ince ayrıntısına kadar planlanır. Astronotlar sabah alarm sesiyle uyanır. Hızla temizlenip kahvaltı ettik­ten sonra, yeryüzündeki görev kontrol ekibiyle yapacakları günlük toplantıları için hazırlanırlar. Bu toplantıda, o gün yapılacak işler ve genel iş planı gözden geçirilir. Uzay İstasyonu'yla yeryüzü arasındaki telsiz bağlantısı sürekli olarak açıktır. Astronotlar günlük işlerini yaparken yeryüzündeki ekip de onları izler. Bu işlerin bir bölümü, Uluslararası Uzay İstasyonu'ndaki sistemlerin günlük bakımı ve onarımlarıyla ilgilidir. Ancak, astronotların zamanının çoğu, burada yürü­tülen bilimsel deneylerle ilgili işleri yaparak geçer.

Burası, Uzay İstasyonu'nda Burası, Uzay İstasyonu'nda astronotlara ya­şam alanı olarak ayrılmış olan "Zvezda (Zivezda)" adlı bölüm. Burada bir mutfak tezgâhı, buzdola­bı, egzersiz aletleri, uyku kabini, tuvalet ve banyo bulunuyor! Astronotlar, tipkı yeryüzündeki gibi, günde üç öğün yemek yiyor. Yemek menüleri, tip- kı yeryüzündeki menüler gibi oluyor. Yiyeceklerin her biri, birer porsiyonluk küçük paketler hâlinde yeryüzünde hazırlanıyor. Uzun süre dayanmaları için bunlardan bazılarının suyu alınmış, bazıları da dondurulmuş oluyor. Bu nedenle tüketilme­den önce yiyeceklerin içlerine su eklenmesi ya da ısıtilması gerekebiliyor.

Uzay İstasyonu'ndaki bilimsel deneyleri ger­çekleştirmek için gereken tüm malzemeler, istas­yonun duvarlarına takılıp çıkarılabilen raflarda bulunur. Rafların her birinde ayrı bir deney var­dır. Bu deneylerin çoğu biyoloji, malzemebilim, fizik gibi alanlar ve ağırlıksız ortamın insan bede­nine etkileriyle ilgili.

Uzay İstasyonu'nun içinde, tüm aygıtların ve mobilyaların önünde tutamaklar bulunur. Astronotlar ça­lışırken ayaklarıyla buralara tutunur ya da kendilerini bağlar. Kendilerini bağlamazlarsa bilgisayarın tuşlarına basmak gibi basit hareketler bile onlar için olanaksız olur! Bilgisaya­rın tuşlarına basmaya çalışfıkların- da geri itilirler. Uzay İstasyonu'nda hiçbir şey ortada bırakılmaz! Bu nedenle astronotlar tüm malze­meleri kullandıktan sonra yerine koymak zorundadırlar. İstasyonun içinde, duvarlarda ve tavanlarda, iki uçlarından gerilip tutturulmuş lastik şeritler ve yapışkanlı bölüm­ler bulunur. Astronotlar eşyalarını buralara sıkıştırır ya da yapıştırırlar. Fotoğrafları inceleyecek olursanız duvarlarda birçok eşya olduğunu görebilirsiniz.

Uluslararası Uzay İstasyonu'nda yaşayan astro­notlar, günde en az iki saat egzersiz yapıyor. Egzersiz yapmak, ağırlıksız ortam nedeniyle kaslarının zayıf­lamasını engelliyor. Egzersiz bisikletine biniyor, koşu bandında koşuyor ve ağırlık kaldırıyorlar.

Uzay İstasyonu'nda banyo yapmak yok! Burada astronotlar saçlarını, köpürmeyen ve durulanması gerekmeyen özel bir şam­puanla temizliyorlar. Duş almak yerine de bedenlerini ıslak ve sabunlu bir havluyla silip kurulanıyorlar. Dişlerini de yutulabilen bir diş macunuyla fırçalıyorlar. Çünkü, banyodan çevreye saçılan su damlaları uzay aracının sistemlerine zarar verebilir.

            Astronotların kimi zaman uzay giysilerini giyerek istasyonun dışı­na çıkması da gerekir. Bu fotoğrafta bir astronot, iki arkadaşının dışarı çık­mak üzere hazırlanması­na yardım ediyor.

Bu fotoğrafta, astronotlardan biri ötekinin saçını kesiyor! Kesilen saçların çevreye saçılmaması için, özel bir aygıt kullanıyor. Bu aygıt bir yandan saçları keserken, bir yandan da tıpkı elektrik süpürgesi gibi kesilen saçları hortumun­dan içeri çekiyor.

Uzay İstasyonu'nda yorucu bir gün daha sona erdi. Şimdi uyku zama­nı! Astronotlar uzayda uyku tulum­larının içinde uyuyorlar. Uyumadan önce uyku tulumlarını uzay aracının herhangi bir bölümünde duvara tut­turuyorlar. Uzay İstasyonu'nda, iki sabit "uyku kabini" de var. Bunlar, içinde bir uyku tulumu bulunan ve perdeyle ayrılmış minik bölümler. Astronotlar isterlerse uyumak için bu kabinlere de girebiliyor.

Aslı ZÜLAL